Στα χέρια Κατρούγκαλου η «καυτή πατάτα» του Ασφαλιστικού

Με τη φράση-«κλειδί» «το μόνο που χάραξε η Επιτροπή είναι το μονοπάτι και γι’ αυτό περιορίστηκε στην παράθεση των αρχών του προτεινόμενου συστήματος», η «Επιτροπή Σοφών για του Ασφαλιστικό» αφήνει την «καυτή πατάτα» της μετάβασης και την πολλή πρακτική δουλειά στο υπουργείο και, όπως η ίδια σημειώνει, «η υλοποίησή του προϋποθέτει περαιτέρω τεχνικές επεξεργασίες».  Αρα τώρα αρχίζει η νέα..

περιπέτεια.

Η ενοποίηση πάντως είναι η μοναδική λύση, σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής: «Ο στόχος θα πρέπει να είναι ένας, εθνικός φορέας κοινωνικής ασφάλισης με ένταξη σε αυτό όλων των φορέων κύριας, επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ παροχών (διοικητική ενοποίηση), μετά από ουσιαστική ενοποίηση του υπάρχοντος καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης.

Σύμφωνα με μειοψηφούσα άποψη στην Επιτροπή, προτείνεται και η λύση των τριών μεγάλων Ταμείων, διότι «ο επιβαλλόμενος σεβασμός κάποιων επαγγελματικών και ασφαλιστικών ιδιαιτεροτήτων μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία τριών ταμείων: α. Μισθωτών β. Αυτοαπασχολουμένων γ. Αγροτών». Ο φόβος είναι βεβαίως η μεταβατική φάση προς το ενιαίο καθεστώς των διαφορετικών υφιστάμενων ασφαλιστικών όρων.

Το πόρισμα υπογραμμίζει ότι «η ενοποίηση Ταμείων με διαφορετικό επίπεδο βιωσιμότητας εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους, για τους ασφαλισμένους των υγιών φορέων, εφόσον βέβαια τέτοια ταμεία υπάρχουν ακόμη. Για το λόγο αυτό θα πρέπει το κράτος να εγγυηθεί, όπως είναι και η συνταγματική του υποχρέωση, τη βιωσιμότητα του συστήματος και την προστασία του ασφαλιστικού κεφαλαίου ως συνόλου». 

Το μοντέλο ασφάλισης που προκρίνεται είναι, όπως είπαμε, ενιαίο αλλά και μεικτό στη δομή του (σαν το σουηδικό), δηλαδή και κεφαλαιοποιητικό - ανταποδοτικό (αποκλείοντας ευτυχώς την ανάληψη οικονομικού κινδύνου από τον ασφαλισμένο) αλλά και σαφώς κοινωνικά αναδιανεμητικό. 

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι «αποτιμώντας τις διαχρονικές ενοποιήσεις των ασφαλιστικών δομών που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ήταν κυρίως επιφανειακές και ορισμένες φορές, λόγω του ελλιπούς σχεδιασμού τους, βιαστικές. Χωρίς ουσιαστική προετοιμασία και προσαρμογή, αλλά με υποχωρήσεις συχνά σε συνδικαλιστικές πιέσεις, ήταν αναποτελεσματικές και δημοσιονομικά επιβλαβείς». 

Και ομολογείται το γνωστό οικονομικό αδιέξοδο (μείωση εσόδων αύξηση δαπανών, διαρκής μεγέθυνση ελλειμμάτων και χρέους που βεβαίως μετατρέπεται σε όλο και μεγαλύτερο δημόσιο χρέος). Συνεπώς η Επιτροπή κατέληξε στο επίσης αυτονόητο ότι «με βάση την ελληνική πραγματικότητα, τρεις είναι οι κύριες κατευθύνσεις που μπορεί να επιτευχθεί αυτό: η πρώτη είναι η αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής με την καταπολέμηση της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας, η δεύτερη είναι η επιβολή ασφαλιστικών εισφορών σε πρόσθετα εισοδήματα από εργασία που δεν υπάγονται σε ασφαλιστικές κρατήσεις, και η τρίτη είναι η αύξηση των απασχολούμενων με τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης».

Ενοποιούνται, λοιπόν, οι όροι ασφάλισης και απονομής συντάξεων όλων των ασφαλισμένων πολιτών και επομένως καταργούνται τα ειδικά Ταμεία, οι ειδικές εισφορές, τα ειδικά συστήματα απονομής σύνταξης (δηλαδή τα διαφορετικά ποσοστά αναπλήρωσης, χρόνια ασφάλισης και όρια ηλικίας συνταξιοδότησης). 

Ο χρόνος συνταξιοδότησης αφήνεται εν μέρει και υπό προϋποθέσεις στον ίδιο τον ασφαλισμένο και προβλέπεται και δικαίωμα μερικής απασχόλησης στην εργασία και μετά τη συνταξιοδότηση. Σημασία δίνεται -επιτέλους- στην αλληλεγγύη των γενιών και όχι στα αδιέξοδα μεταβατικά σχήματα που όλα τους θυσίαζαν τα δικαιώματα και τις ασφαλιστικές προσδοκίες των νεοτέρων εργαζομένων (και ανέργων) γενεών. 

Η Επιτροπή ρητά οδηγείται στην  «υιοθέτηση ενός νέου συστήματος συντάξεων για τις νέες γενιές, το οποίο θα βασίζεται στην γενική αρχή της ίσης μεταχείρισης των πολιτών τόσο εντός κάθε γενιάς όσο και μεταξύ των γενεών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ένα σύστημα που θα προσφέρει μια διαφανή αρχιτεκτονική συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων τύπων αλληλεγγύης.

»Για να επιτύχει η προτεινόμενη συστημική μεταρρύθμιση απαιτείται η αναζωογόνηση της εμπιστοσύνης των νεότερων γενεών μέσω της αξιόπιστης σύνδεσης εισφορών και δικαιωμάτων».

Όσον αφορά τις εισφορές προβλέπεται:

1. ενιαία ποσοστά εισφορών και βάσει υπολογισμού τους α) για κύρια σύνταξη, β) για επικουρική σύνταξη και γ) για εφάπαξ παροχές, με μόνη διάκριση αυτή σε μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολούμενους.
2. υποχρέωση για δήλωση των ασφαλιστικών εισφορών όλων των φορέων κύριας, επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ μέσω μιας ενοποιημένης διαδικασίας.
ανάθεση στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ/ΚΕΑΟ της βεβαίωσης και είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών.

Και σε ό,τι αναφέρεται τις παροχές, προκρίνεται η απλή λογική:

α) Κατάργηση των οριζόντιων περικοπών των συντάξεων διότι υποσκάπτουν την ασφαλιστική συνείδηση, δημιουργούν κίνητρο για εισφοροδιαφυγή και για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις,  υπονομεύουν το ασφαλιστικό σύστημα.

β) Καθιέρωση ενιαίου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης, κύριας και επικουρικής, για παλιούς και νέους ασφαλισμένους, αφού προηγουμένως καθοριστεί με Αναλογιστική Μελέτη το ποσοστό, κατά το οποίο τόσο η κάθε σύνταξη χωριστά, όσο και όλες από κοινού, θα αναπληρώνουν τις αποδοχές του ασφαλισμένου.

γ) Ανακαθορισμός, κατ’ επιταγή των αρχών της συμμετοχικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης των γενεών, των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων με αναφορά στο νέο, ενιαίο τρόπο υπολογισμού της κύριας και επικουρικής σύνταξης για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους.

Ωστόσο, πέρα από την ενδιαφέρουσα πρόταση εξορθολογισμού του ασφαλιστικού συστήματος της Επιτροπής, η κυβέρνηση,  βάσει του δημοσιονομικού στόχου του νέου Μνημονίου, καλείται σε μια κατεστραμμένη οικονομία με πρωτοφανή ανεργία και μαύρη εργασία να εξοικονομήσει επιπλέον 1,8 δισ. ευρώ μέσα στο 2016, από τις τρέχουσες συντάξεις υψηλότερες και χαμηλότερες, έστω αναλογικά. Πάλι δηλαδή στα μεταβατικά συστήματα (μπαλώματα) θα καταλήξουμε, και πάλι θα τσακωνόμαστε οι παλιοί με τους νέους ασφαλισμένους των υπό ενοποίηση Ταμείων με τα ειδικά καθεστώτα και τις παραδόσεις τους.

Διαβάστε αναλυτικά το πόρισμα:

Πόρισμα επιτροπής σοφών για το ασφαλιστικό

efsyn