Ποιοι είναι οι πραγματικοί στόχοι της Τουρκίας απέναντι στην Κύπρο και πώς αλλάζουν οι ισορροπίες μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο; Πώς μπορεί να ανασχεθεί η τουρκική επιθετικότητα; Τι μπορούμε να διδαχθούμε από το κυπριακό παράδειγμα;...
Αυτά τα ερωτήματα -και άλλα πολλά- επανήλθαν με μεγαλύτερη ένταση μετά την αποτροπή -μέσω επίδειξης στρατιωτικής ισχύος- της γεώτρησης της ιταλικής ΕΝΙ στην κυπριακή ΑΟΖ και τέθηκαν σε συζήτηση στις επαφές που είχε στην Αθήνα ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, με πολλούς και διαφορετικούς συνομιλητές.
Επί τάπητος τέθηκαν τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, οι σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας, η επικείμενη σύνοδος στη Βάρνα, ενώ ανταλλάχθηκαν απόψεις για τη μεγάλη εικόνα, την ευρύτερη περιοχή και τις νέες συμμαχίες που διαμορφώνονται.
Είναι σαφές ότι το Κυπριακό, για παράδειγμα, δεν μπορεί κανείς να το αντιμετωπίζει με τα παλιά εργαλεία αναλύσεων, καθώς η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και την κυπριακή ΑΟΖ αναδεικνύεται σε πολύ σημαντικό νέο παράγοντα, που δημιουργεί νέες ισορροπίες, κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες στην περιοχή.
Στη Λευκωσία, αλλά και σε άλλες πρωτεύουσες της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, θεωρούν ότι η Αγκυρα στοχεύει στον στρατηγικό ενεργειακό έλεγχο της περιοχής, ακόμη και με τη χρήση στρατιωτικών μέσων. Η φιλοδοξία των Τούρκων, που αρχικά υποστηρίχθηκε και από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, ήταν να μεταβληθούν σε εναλλακτικό ενεργειακό κόμβο προς την Ευρώπη, που αναζητούσε τρόπους απεξάρτησης από το ενεργειακό -σχεδόν- μονοπώλιο της Μόσχας.
Ομως η ανακάλυψη σημαντικών ενεργειακών πόρων στις ΑΟΖ της Αιγύπτου, της Κύπρου και του Ισραήλ, τριών χωρών με τις οποίες έχει πολλά ανοιχτά θέματα η Τουρκία, και η απόφασή τους να μη διασυνδέσουν αυτούς τους ενεργειακούς πόρους στο τουρκικό σύστημα διανομής ανέτρεψαν τα δεδομένα.
Η σημερινή τουρκική επιθετικότητα απέναντι στα κυρίαρχα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δυνατότητά της να αξιοποιήσει τους φυσικούς πόρους που κρύβονται στην ΑΟΖ της δεν έχει καθόλου να κάνει με τον λόγο που επικαλείται η Αγκυρα, δήθεν τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων, παρά αποκλειστικά με τα δικά της συμφέροντα.
Αλλωστε, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει προβλέψει να δημιουργήσει κρατικό ταμείο όπου θα αποδοθούν τα όποια κέρδη από την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στη βάση του νορβηγικού μοντέλου και σύντομα θα περάσει το νομοσχέδιο από τη Βουλή. Από τα καθαρά έσοδα, προβλέπεται ότι θα αποδοθούν στην τουρκοκυπριακή πλευρά ως αναπτυξιακά προγράμματα τα πέντε έκτα του συνόλου, μέχρι να φτάσει το ΑΕΠ των Τουρκοκυπρίων στο 85% εκείνου των Ελληνοκυπρίων.
Η συγκυρία
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας έγιναν μετά την ανακάλυψη νέου κοιτάσματος αερίου στο οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ, μετά τη συμφωνία για μεταφορά ισραηλινού αερίου προς την Αίγυπτο, μετά την υιοθέτηση από τις Βρυξέλλες ως ευρωπαϊκού πρότζεκτ της κατασκευής αγωγού μεταφοράς αερίου από την Κύπρο και το Ισραήλ προς την Ιταλία και την ευρωπαϊκή αγορά μέσω Ελλάδας και βεβαίως την ουσιαστική απόρριψη από το Ισραήλ του σχεδίου της Αγκυρας να διασυνδέσει όλο το φυσικό αέριο της περιοχής της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, και ιδίως το ισραηλινό, το κυπριακό και ενδεχομένως αύριο και το λιβανέζικο, με αγωγό προς την Τουρκία.
Οι κυβερνήσεις τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Αθήνα έχουν καταλήξει πως η Τουρκία νιώθει πως χάνει το παιχνίδι του ενεργειακού ελέγχου, θα προσπαθήσει να αποτρέψει την αξιοποίηση πόρων της περιοχής εκτός ελέγχου της και βεβαίως θα προσπαθήσει να αποτρέψει τη δημιουργία αγωγών που δεν έχουν ως κατάληξη τουρκικό έδαφος.
Η ερευνητική δραστηριότητα της αμερικανικής εταιρείας Exxon Mobil στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ που βρίσκεται σε εξέλιξη και οι γεωτρήσεις που προγραμματίζει για το φθινόπωρο του 2018 θα αποτελέσουν βαρόμετρο για τις εξελίξεις, καθώς η Ουάσινγκτον αλλά και η Ε.Ε. έχουν διαμηνύσει πως αποτελεί νόμιμο δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας η έρευνα και η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Είναι πολύ πιθανόν οι Αμερικανοί να προστατέψουν εμπράκτως τα συμφέροντα της εταιρείας τους και να αποτρέψουν ενέργειες ανάλογες με αυτές που εμπόδισαν το γεωτρύπανο της ΕΝΙ να φτάσει στον στόχο του.
Ψυχραιμία
Η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζει τις τουρκικές προκλήσεις με ψυχραιμία και σύνεση και δεν έχει πέσει στην παγίδα της όξυνσης, που εγκυμονεί τον κίνδυνο να «γκριζάρουν» περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, έναν στόχο που με βεβαιότητα προωθεί η Αγκυρα.
Οσον αφορά την επίλυση του Κυπριακού, ο πρόεδρος Αναστασιάδης διεμήνυσε στον γ.γ. του ΟΗΕ πως η Λευκωσία είναι έτοιμη να προσέλθει και πάλι σε διάλογο εφόσον αρθούν οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και οι όποιες απαράδεκτες αξιώσεις των Τουρκοκυπρίων. Στην Κύπρο εκτιμούν ότι η μη λύση δεν είναι λύση και πως η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί σε καμία απολύτως περίπτωση να αποτελέσει τη λύση του Κυπριακού.
Αντίθετα, η παρούσα κατάσταση εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Η αποτυχία των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά προκάλεσε απογοήτευση στη Λευκωσία, αλλά δεν ήταν όλα αρνητικά σε αυτή τη διαπραγμάτευση.
Για πρώτη φορά, η Κύπρος ανέδειξε, και με την υποστήριξη της Ελλάδας και του Νίκου Κοτζιά, τη σημασία του ζητήματος της ασφάλειας και των εγγυήσεων, αυτό που θεωρούσαμε πάντα πως αποτελεί την ουσία του Κυπριακού. Επίσης, για πρώτη φορά ανταλλάχθηκαν χάρτες για εδαφική αναπροσαρμογή, με τους Ευρωπαίους να συμμετέχουν ενεργά στις διεργασίες και στις συνομιλίες.
Η Κύπρος, ως μικρή σε μέγεθος χώρα, γνωρίζει πως ο μόνος τρόπος να θωρακίσει τα συμφέροντά της είναι μέσα από ισχυρές συμμαχίες, χωρίς να παραγνωρίζει πως δεν υπάρχουν μόνιμες συμμαχίες ούτε και μόνιμες φιλίες, παρά μόνο συμφέροντα. Κι τα συμφέροντα της Κύπρου βρίσκονται στην Ε.Ε. και στις τριμερείς συμμαχίες με κράτη κομβικά στην περιοχή.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ανέτρεψε με πολλή δουλειά και με καλό σχεδιασμό την εικόνα που υπήρχε πως η Κύπρος είναι μόνον το κυπριακό πρόβλημα και ανέδειξε την προστιθέμενη αξία που μπορούσε να έχει για την Ε.Ε. σε μια περιοχή με σημαντική γεωστρατηγική σημασία.
Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων ενίσχυσε αυτή την οπτική και δεν είναι τυχαίες η πρόσφατη πολύ θετική δήλωση υπέρ της Κύπρου από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, η ανακοίνωση περί αξιολόγησης της Τουρκίας στο ερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εν όψει της συνόδου της Βάρνας και οι προειδοποιήσεις που στέλνουν στην Αγκυρα οι Βρυξέλλες και η Ουάσινγκτον για τήρηση της διεθνούς νομιμότητας.
efsyn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου