Τα σημάδια της τα ανιχνεύει στην παρουσία ανθρώπων στο διεθνές προσκήνιο όπως οι...
Μπέρνι Σάντερς, Τζέρεμι Κόρμπιν και το κόμμα των Podemos, ενώ ισχυρές επιφυλάξεις εκφράζει για την εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ.
Για τους πρόσφυγες λέει, μιλώντας στην «Εφ.Συν», ότι πρέπει όχι να «αφομοιωθούν» ή να «ενσωματωθούν», αλλά να μάθουν να ζουν με πολλές διαφορετικές ταυτότητες.
⚫ Είμαστε μάρτυρες της μεγαλύτερης αρπαγής πλούτου στην ιστορία, με τις ανισότητες να αυξάνονται διαρκώς. Είναι φανερό ότι χρειαζόμαστε μια μεγάλη πολιτική αλλαγή και το είδος του μαζικού κινήματος το οποίο ο Μπέρνι Σάντερς ονομάζει «πολιτική επανάσταση». Πόσο πιθανό είναι αυτό σήμερα;
Πραγματικά πιστεύω ότι είναι πολύ πιθανό. Και αυτό γιατί τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα αποσυντίθενται ως θεσμοί και ελπίζω ότι κάτι διαφορετικό θα προκύψει απ’ αυτό. Δεν ξέρω πώς είναι τα πράγματα στην Ελλάδα, αλλά θα σας πω πώς είναι εδώ [στη Βρετανία].
Οι ανισότητες πλήττουν σκληρότερα τις μονογονεϊκές οικογένειες, τις γυναίκες που ζουν μόνες τους, τους νέους και τις εθνικές μειονότητες. Το άθροισμα αυτών των ανθρώπων πλησιάζει το 45%, ποσοστό που είναι σχεδόν το ίδιο στις ΗΠΑ, εάν υπολογίσουμε και τις φυλετικές μειονότητες. Το ποσοστό των ανθρώπων που ταυτίζονται με την Ακρα Δεξιά είναι στη Βρετανία περίπου 15% και στις ΗΠΑ 25%. Ελπίζω πως αυτά τα κόμματα θα καταρρεύσουν και θα εκλεγεί ο Σάντερς. Νομίζω ότι μπορεί να συμβεί αυτό.
⚫ Το πιστεύετε;
Ναι, βέβαια. Υπάρχει μια δομική σήψη των παραδοσιακών κομμάτων που οφείλεται στις ανισότητες. Νομίζω λοιπόν ότι κάτι καινούργιο θα προκύψει.
⚫ Η κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού τομέα πάνω στις κυβερνήσεις και τα προγράμματα αέναης λιτότητας πυροδοτούν τον κυνισμό και τροφοδοτούν μια σχεδόν μόνιμη απελπισία. Ποιο μπορεί να είναι το αντίδοτο;
Δεν νομίζω ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Κατ’ αρχάς εάν είχαμε μια μόνιμη απελπισία, δεν θα υπήρχαν άνθρωποι σαν τον Μπέρνι Σάντερς ή κόμματα σαν τους Podemos. Δεν ξέρω εάν θα υπήρχε και ο ΣΥΡΙΖΑ.
⚫ Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.
Ναι, καταλαβαίνω. Πάντως αυτό που λέτε δεν έχει καθολική ισχύ. Για τη Βρετανία ισχύει το ίδιο. Εάν οι άνθρωποι ήταν σε κατάθλιψη, δεν θα υπήρχε ο Τζέρεμι Κόρμπιν.
⚫ Βλέπετε λοιπόν την άνοδο κάποιων αριστερών κινημάτων που μπορούν να επιφέρουν μια πολιτική αλλαγή;
Ναι, πραγματικά το ελπίζω. Τα δημογραφικά στοιχεία της πολιτικής ζωής δείχνουν την παρακμή και τη σήψη των παλιών κομμάτων. Δεν είμαι φυσικά κάποιος πολιτικά αφελής, αλλά πιστεύω ότι δεν μπορούν τα πράγματα να συνεχιστούν όπως μέχρι σήμερα.
⚫ Βλέπετε τον κίνδυνο να υπάρξει κάποια βαθύτερη οικονομική κρίση στο κοντινό μέλλον;
Δεν θα το έλεγα κρίση. Κρίση είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί. Εγώ θα το ονόμαζα κυρίαρχη αντίφαση του καπιταλισμού. Γιατί αλλιώς υπονοούμε απλώς ότι κάτι δεν πάει καλά, αντί να βλέπουμε μια στιγμή πραγματικής αλλαγής.
⚫ Στις μέρες μας η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει δείξει τα όριά της και έχει εκφυλιστεί ουσιαστικά σε μια μετα-δημοκρατία. Μπορούμε να αναστρέψουμε αυτή τη διαδικασία;
Ισως αυτό να ισχύει περισσότερο για την Ελλάδα και λιγότερο για τον υπόλοιπο κόσμο.
⚫ Δεν θεωρείτε, για παράδειγμα, ότι η δημοκρατία στην Ευρώπη έχει εκφυλιστεί;
Δεν νομίζω ότι υπήρξε ποτέ πραγματική δημοκρατία. Δεν νομίζω ότι ακόμα και τα παραδοσιακά αριστερά κόμματα ήταν δημοκρατικά. Ηταν ιεραρχικά δομημένες γραφειοκρατίες. Αυτό μου έχει κάνει εντύπωση και στον ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί να μιλά για αρκετά σωστά πράγματα, αλλά έχει μια θεσμική δομή. Αποτελεί μια μίμηση του παρελθόντος, κάποιων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Πρέπει να έχουμε πολύ κριτική προσέγγιση σ’ αυτή την αντίληψη ότι απλώς κάτι δεν πάει καλά.
⚫ Η Ευρώπη δείχνει να επιστρέφει σ’ έναν εθνικισμό και έναν ρατσισμό, οι οποίοι πυροδοτούνται κυρίως εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης. Ποιους κινδύνους βλέπετε σ’ αυτό;
Πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη διαπίστωση. Σίγουρα δεν ισχύει για την Ελλάδα, η οποία έχει και τεράστια οικονομικά προβλήματα. Ισως η ελληνική κυβέρνηση να μην έχει κάνει πολλά, όμως οι πολίτες σώζουν τους ανθρώπους που φτάνουν με τις βάρκες. Και αυτό είναι αξιοθαύμαστο για μένα. Δηλαδή ο βαθμός οργάνωσης του ελληνικού πληθυσμού.
⚫ Ναι, υπάρχει σημαντική συνεργασία και αλληλεγγύη στην Ελλάδα. Ομως εγώ εννοώ χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία κ.λπ., οι οποίες έχουν και ρατσιστικές κυβερνήσεις.
Ναι, αυτό είναι σωστό. Δεν ισχύει όμως στη Γερμανία, όπου η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Δεν ισχύει επίσης στον Καναδά. Οι Γερμανοί μπόρεσαν και διαχειρίστηκαν την επανένωση της Γερμανίας.
Είναι αξιοσημείωτη επίσης και η στάση της κυρίας Μέρκελ. Ομως υπάρχουν όρια στα πάντα. Υπάρχει μια ποσότητα αλληλεγγύης στην κοινωνία των πολιτών. Ακόμα και στην Ουγγαρία. Για παράδειγμα στη Βουδαπέστη, υπάρχει σημαντική συμπόνοια για τους πρόσφυγες.
Αντίθετα, στην επαρχία υπάρχουν οι ακροδεξιοί και οι φασίστες. Υπάρχει κάτι αντίστοιχο και στις ΗΠΑ με τους Μεξικανούς. Και όταν ο Τραμπ είπε «να τους πετάξουμε έξω», υπήρξαν αντιδράσεις στην κοινωνία των πολιτών. Πολλοί είχαν γείτονες Μεξικανούς. Ομως, ό,τι και να λέμε για την Ανατολική Ευρώπη, η κοινωνία των πολιτών στις πόλεις είναι πολύ πιο γενναιόδωρη μέσω κοινωνικών δομών που έχουν χτιστεί.
⚫ Υπάρχουν δηλαδή θύλακες αντίστασης.
Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο εκείνοι που στράφηκαν εναντίον των Εβραίων ήταν οι άνθρωποι στις μικρές πόλεις. Η Βουδαπέστη επέδειξε ισχυρή αντίσταση.
⚫ Αυτό είναι ελπιδοφόρο.
Θα σας πω κάτι. Είμαι γέρος και στην ηλικία μου η σκέψη ότι ολόκληρη η κοινωνία καταρρέει είναι πολύ εύκολη. Εσείς πόσων χρόνων είστε;
⚫ Πενήντα τριών.
Αρα είστε σε διαφορετική θέση από εμένα. Οταν βρίσκεσαι στη δύση της ζωής σου, δεν θέλεις να επικεντρώνεις στο πώς θα χειροτερέψουν τα πράγματα μετά τον θάνατό σου. Βρέθηκα το καλοκαίρι στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μονάχου και συγκινήθηκα πάρα πολύ με τις δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που υποδέχτηκαν τους πρόσφυγες με καλάθια γεμάτα φαγητό.
⚫ Τελικά τι σημαίνει για εσάς το να είσαι ξένος, μετανάστης, πρόσφυγας;
Εχω υπάρξει πολλές φορές. Η οικογένειά μου ήταν από τη Ρωσία και εξαιτίας του ότι η μητέρα μου ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, εκτοπιστήκαμε και πήγαμε στην Αμερική. Εχω μάθει λοιπόν να ζω μ’ αυτό. Γνωρίζετε μήπως τον Αλεξάντερ Χέρτσεν για τον οποίο έχω γράψει;
⚫ Ναι, ο Ρώσος συγγραφέας που εξορίστηκε από το τσαρικό καθεστώς.
Ακριβώς. Ηταν αρκετά σοφός για να μη νιώθει εκτοπισμένος. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να ξεπεράσουμε. Δεν χρειάζεται να ενσωματωθείς, να αφομοιωθείς με το νέο περιβάλλον. Δεν χρειάζεται να νιώσεις ότι επιτέλους βρήκες το σπίτι σου. Απλά να ζεις σε μια κατάσταση όπου ουσιαστικά είσαι ξεριζωμένος. Αυτό είναι εύκολο.
⚫ Εννοείτε ότι μπορείς να ζεις χωρίς μια συγκεκριμένη ταυτότητα.
Ακριβώς. Για κάποιους που ακολούθησαν τον πολιτικό δρόμο της εξορίας, όπως η οικογένειά μου, ή για τους Σύρους πρόσφυγες, ίσως αποτελεί μια συνείδηση πολυτελείας. Είναι όμως αναγκαίο. Η σημερινή κρίση είναι μια κατάρρευση των ευρωπαϊκών θεσμών, οι οποίοι είναι πολύ στενόμυαλοι.
Εάν λοιπόν οι πρόσφυγες επιζήσουν απ’ αυτή την κατάρρευση, τότε σε πέντε ή δέκα χρόνια θα πρέπει να ζήσουν σ’ αυτό το μεταίχμιο μεταξύ των διαφόρων ταυτοτήτων. Αυτός είναι ένας βιώσιμος τρόπος ζωής.
Ποιος είναι
Γεννημένος στο Σικάγο το 1943, ο Ρίτσαρντ Σένετ είναι ο πλέον αναγνωρίσιμος Αμερικανός κοινωνιολόγος, προερχόμενος από τη Νέα Αριστερά.
Μαθητής της Χάνα Αρεντ, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στο LSE της Βρετανίας, ενώ στο πρακτικό πεδίο συμμετείχε ενεργά στο κίνημα Occupy Wall Street.
Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί αρκετά έργα του όπως «Η τυραννία της οικειότητας» (Νεφέλη), «Οι χρήσεις της αταξίας» (Τροπή), «Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού» (Σαββάλας), «Ο ελαστικοποιημένος άνθρωπος» (Πεδίο) και «Ο τεχνίτης» (Νησίδες).
efsyn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου