Πιο στρατευμένη, πιο υποψιασμένη, πιο καίρια, πιο αναστοχαστική από κάθε άλλη φορά στα χρόνια της κρίσης εμφανίζεται η καινούργια βιβλιοπαραγωγή για το κρίσιμο εξάμηνο που ξεκινά μεθαύριο. Ο κλάδος του βιβλίου επιδεικνύει ...
ισχυρό ένστικτο επιβίωσης και εντυπωσιακή εγρήγορση.
Ο κλάδος του βιβλίου, μολονότι βαρύτατα τραυματισμένος από τον φονταμενταλισμό των διαχειριστών της κρίσης (βλ. την κατάργηση ενιαίας τιμής του βιβλίου), επιδεικνύει ισχυρό ένστικτο επιβίωσης και εντυπωσιακή εγρήγορση που μοιάζει να του ξαναδίνει τον ξεχασμένο από τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια κοινωνικό ρόλο του, καθώς και νέα δυναμική. Δυναμική που ίσως μπορέσει να διαμορφώσει καινούργιο κοινό στη βάση όχι πια της απόδρασης από τη δύσκολη πραγματικότητα αλλά της κατά πρόσωπον αντιμετώπισής της.
Της Μικέλας Χαρτουλάρη
Σήμερα λοιπόν, με βάση τον προγραμματισμό δέκα από τους πιο σοβαρούς πολυσυλλεκτικούς εκδοτικούς οίκους, παρουσιάζουμε την πρώτη επισκόπηση των αξιολογότερων βιβλίων του χειμώνα.
Ειδικότερα, οι Ελληνες συγγραφείς που καλλιεργούν έναν λοξό διάλογο με την ελληνική παθογένεια ξεχωρίζουν στην καινούργια βιβλιοπαραγωγή με μια λογοτεχνία που αποτυπώνει τη δύσκολη ενηλικίωση τούτης της χώρας.
Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι η Ιωάννα Μπουραζοπούλου με το μυθιστόρημά της Η κοιλάδα της λάσπης, πρώτο μέρος της τριλογίας Ο Δράκος της Πρέσπας (Καστανιώτης), όπου σχολιάζει με τόλμη τα ανοιχτά ζητήματα της καχεκτικής αυτογνωσίας και του συλλογικού φαντασιακού, χρησιμοποιώντας τους τρόπους της λογοτεχνίας του φανταστικού και… της δρακολογίας.
Ο Χρήστος Οικονόμου, που το 2010 είχε συλλάβει την υπαρξιακή διάσταση της οικονομικής κρίσης στο πειραϊκό Κάτι θα γίνει θα δεις (Πόλις), επιστρέφει με τέσσερα μεγάλα διηγήματα υπό τον τίτλο Το καλό θα 'ρθει από τη θάλασσα (Πόλις). Αφετηρία του η κλειστή κοινωνία ενός νησιού και θέμα του οι άνθρωποι που αγωνίζονται να φτιάξουν από την αρχή τον εαυτό τους, τη ζωή τους, μια νέα χώρα, έναν καινούργιο κόσμο, όμως μπλέκονται διαρκώς σε μικρούς εμφύλιους.
Ο Μιχάλης Μοδινός, με το Τελευταία έξοδος, Στυμφαλία (Εστία) και με πρωταγωνιστή έναν υποψήφιο αυτόχειρα, χρησιμοποιεί το μαύρο χιούμορ και τον σαρκασμό προκειμένου να μιλήσει για την πολιτιστική, οικολογική και κοινωνική παρακμή. Ετσι προκύπτει ένα μυθιστόρημα που είναι ταυτόχρονα ένα χρονικό της κρίσης, ένα δοκίμιο για την αποσάθρωση των εθνικών μύθων και ένα σχόλιο για το αίτημα της ευτυχίας.
Το δηλητηριώδες χιούμορ ήταν ανέκαθεν το όπλο του Λένου Χρηστίδη που επίσης θα κυκλοφορήσει νέο μυθιστόρημα: Την ιλαροτραγική Μελαμψή Παρθένο (Καστανιώτης) όπου εισβάλλουν από νεορεμπέτες μέχρι νεοναζί. Ο Σωτήρης Δημητρίου από την πλευρά του με το Κοντά στην κοιλιά θα καταθέσει τη δική του κοινωνική κωμωδία (Πατάκης).
Ο Μένης Κουμανταρέας, από τη μεριά του, με τον Θησαυρό του χρόνου (Πατάκης) συνδυάζει σε ένα μυθιστόρημα την οξύτατη κοινωνική παρατήρηση με τον αναστοχασμό πάνω στο ζήτημα της απώλειας. Αγάπη τιτλοφορεί το καινούργιο του μυθιστόρημα ο Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης (Εστία), ενώ ο Χρήστος Βούπουρας τιτλοφορεί το δικό του 7 θυμοί (Εστία). Η εξερεύνηση των φόβων μας είναι το θέμα της Ευγενίας Μπογιάνου στο πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο Ακόμα φεύγει (Πόλις), όπου κυριαρχούν σκληρές σκηνές της καθημερινότητας στην πόλη.
Υπαρξιακά ζητήματα στη νέα πραγματικότητα της εποχής μας σκαλίζουν στα μυθιστορήματά τους ο Αύγουστος Κορτώ (Επειδή είναι η καρδιά μου, Πατάκης) και ο Παναγιώτης Χατζημωϋσιάδης (Ζώνη πυρός, Μεταίχμιο) καθώς και η Μαρία Μήτσορα στα διηγήματα Από τη μέση και κάτω (Πατάκης). Οσο για τη Βίκυ Τσελεπίδου που πρωτοεμφανίζεται με τις Αλλόκοτες ιστορίες του Κιχ (Νεφέλη), εκείνη παρακολουθεί τον συνεχή αγώνα για ισορροπία μιας κοινωνίας που αυτο-υπονομεύεται.
Ενα αφήγημα που συνδυάζει την περιπλάνηση (στη Β. Ινδία) με την ενδοσκόπηση προτείνει από την πλευρά του ο Χρήστος Χρυσόπουλος με το Σώμα του Τιρθανκάρα (Νεφέλη). Πρόκειται για ένα λεύκωμα συναντήσεων όπου ο συγγραφέας λειτουργεί ως μυθοπλάστης, βιογράφος και σιωπηλός μάρτυρας μιας κοινωνικής πραγματικότητας, συχνά ανοίκειας αλλά και αναπάντεχα οικείας.
Ερεθιστικά προμηνύονται, τέλος, και τα ανέκδοτα έργα των μεγάλων ποιητών: Τα χαμένα ποιήματα του Ανδρέα Εμπειρίκου 1934 – Προϊστορία ή καταγωγή (επιμ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Αγρα), τα αθησαύριστα του Νίκου Καρούζου Οιδίπους τυραννούμενος (επιμ. Μαρία Αλμύρα, Ικαρος), και απ' όλα πιο ξεχωριστό, το Λεξικό του Κ.Π. Καβάφη (επιμ. Μιχάλης Πιερής, Ικαρος), από τα τελευταία ανέκδοτα γραπτά του Αρχείου του. Ενα βιβλίο-πυξίδα για τη μελέτη της καβαφικής ποίησης, με 561 λήμματα συνταγμένα από τον ίδιο τον Αλεξανδρινό!
……………………………………………………………………………………………….
Σαν ένα παζλ, όπου το παραμικρό κομμάτι είναι απαραίτητο για να ξεκαθαρίσει η γενική εικόνα του 21ου αιώνα. Ετσι μοιάζει η καινούργια σοδειά λογοτεχνικών και δοκιμιακών έργων, ελληνικών και μεταφρασμένων, όχι φυσικά επειδή έχουν συνεννοηθεί μεταξύ τους οι έλληνες εκδότες –που ανταγωνίζονται λυσσαλέα για την εξασφάλιση μεγάλων υπογραφών– αλλά επειδή η παγκόσμια κρίση έχει δημιουργήσει προβλήματα παρόμοια σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης: προβλήματα που έχουν κινητοποιήσει την ευρύτερη συγγραφική κοινότητα. Ετσι, τα βιβλία που θα διαβάσουμε το 2014-15 καλύπτουν τον ευρύτερο ευρωπαϊκό, αμερικανικό και λατινοαμερικανικό κόσμο (η πολυσυλλεκτικότητα της βιβλιοπαραγωγής έχει τα όριά της…) και συνομιλούν είτε άμεσα είτε έμμεσα με την επικαιρότητα, αντλώντας τις αφορμές τους όχι από την ίδια την κρίση αλλά από το μετά την κρίση κοινωνικό, πολιτικό και ψυχικό τοπίο. Εάν, πάντως, υπάρχει ένα κεντρικό μήνυμα που αναδύεται, τότε αυτό είναι το «Εμείς». Η προοπτική δηλαδή μιας κοινής ιστορίας που συνεχίζεται, ξαναχτίζεται και επινοείται αδιάκοπα. Αυτό εκφράζει με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο ο Χόρχε Σεμπρούν στο κύκνειο άσμα του Ασκήσεις επιβίωσης (Πόλις, μτφ. Εφη Κορομηλά, εισαγ. Ρεζί Ντεμπρέ). Πρόκειται για ένα αφήγημα αντίστασης στα βασανιστήρια, στον ναζισμό και στον φρανκισμό, βιωματικό και ταυτόχρονα αναστοχαστικό. Μια αφορμή γι' αυτόν τον αμετανόητο κομμουνιστή συγγραφέα, σεναριογράφο, και για ένα φεγγάρι (1988-1991) υπουργό Πολιτισμού της Ισπανίας, να μιλήσει για την υπεράνθρωπη βούληση της υπέρβασης του πόνου, του μαρτυρίου, της καταστολής, της καταπίεσης και ταυτόχρονα για τη συντροφικότητα, για την ηθική ακεραιότητα και για τους όρους του ανθρωπισμού. Να, ένα αλληγορικό σχόλιο στο σήμερα!
ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Κρίση και απώλεια του Εγώ
Θα ήταν πολύ χρήσιμη στους πολιτικούς και στους οικονομολόγους η μεταφρασμένη λογοτεχνία που θα διαβάσουμε τον χειμώνα, εάν φυσικά έφτανε ποτέ στα γραφεία τους. Ολα τα μεγάλα θέματα του καιρού μας είναι εδώ και συγκινούν επειδή οι συγγραφείς δεν τα προσεγγίζουν δημοσιογραφικά αλλά με τους όρους της πιο καθαρόαιμης και πιο εμπνευσμένης τέχνης
Τα θύματα της κρίσης είναι ταυτόχρονα και οι υποκινητές της. Αυτή την ιδέα αναπτύσσει ο βραβευμένος 65χρονος Ισπανός Ραφαέλ Τσίρμπες στην Ακρη του γκρεμού (Κέδρος, μτφ. Βασιλική Κνήτου), όπου ανατέμνει με ρεαλιστική γλώσσα την ηττημένη κοινωνία της πατρίδας του και τα νέα της αδιέξοδα. Σύμφωνα με τη διεθνή κριτική, αυτό είναι το πρώτο μεγάλο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα για την κρίση.
Για την κρίση έγραψε όχι ένα, αλλά δύο βιβλία και ο διάσημος Νεοϋορκέζος συγγραφέας Πολ Οστερ, ο οποίος αναμένεται στην Αθήνα τον Νοέμβριο. Στο μυθιστόρημά του Σάνσετ Παρκ (Μεταίχμιο, μτφ. Σπύρος Γιανναράς) μιλά για την καθημερινότητα του μέσου Αμερικανού, ο οποίος γλιστρά στον κόσμο της αβεβαιότητας και της επισφάλειας. Στο αυτοβιογραφικό αφήγημά του Ημερολόγιο του Χειμώνα (Μεταίχμιο, μτφ. Σταυρούλα Αργυροπούλου) μιλά για τη δική του υπαρξιακή κρίση, για τα γηρατειά και τα μοναδικά στηρίγματα της ζωής του/μας: τα συναισθηματικά.
Η τομή του 21ου αιώνα έχει όμως κι άλλες ανησυχητικές πλευρές πέρα από την κρίση. Στον δυστοπικό Κύκλο (Κέδρος, μτφ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου), ο Ντέιβ Εγκερς εξερευνά και σατιρίζει τις αμαρτίες του διαδικτυακού παραδείσου, την περιστολή της δημοκρατίας, την επέκταση της κουλτούρας της επιτήρησης, την εξάλειψη της ιδιωτικότητας, τον έλεγχο της μνήμης και το ξαναγράψιμο της Ιστορίας. Ο Ρίτσαρντ Πάουερς, από την πλευρά του, στον Ποταμό της μνήμης, το The echo maker που του χάρισε το 2006 το Εθνικό Βραβείο των ΗΠΑ (Εστία, μτφ. Μιχάλης Μακρόπουλος) εξερευνά το πολύ ευρύτερο θέμα της κατασκευής της πραγματικότητας και της ταυτότητας καθώς και της απώλειας του Εγώ.
Ζητήματα πολιτικής
Η άρνηση υποταγής στην κοινωνική, πολιτισμική, ιδεολογική κυριαρχία των ισχυρών και το ζητούμενο της ελευθερίας του Αλλου πυροδοτεί μια άλλη οικογένεια μυθιστορημάτων που είναι πολιτικά ανήσυχα και έχουν στοιχεία αστυνομικής πλοκής.
Ο Ιρλανδός Κόλουμ ΜακΚάν με τον Υπερατλαντικό (Καστανιώτης) ζωντανεύει τη μορφή του Φρέντερικ Ντάγκλας, του μαύρου σκλάβου που διακρίθηκε ως ρήτορας στην Ιρλανδία, εξαγόρασε την ελευθερία του και εκλέχτηκε βουλευτής στις ΗΠΑ. Η Βρετανίδα Μέλανι Γουάλας στο Περιμένοντας του αγρίους μεταφέρει τον αναγνώστη στην επαύριο του αμερικανικού Εμφυλίου και της εξόντωσης των Ινδιάνων (Πόλις, μτφ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη) προκειμένου να αναστοχαστεί τις περιπτώσεις όπου μια επιβεβλημένη απελευθέρωση οδηγεί σε μια νέα, διαφορετική αιχμαλωσία. Ο Αμερικανός Ντένις Λεχέιν στο Εκείνη τη μέρα (Κέδρος, μτφ. Φίλιππος Χρυσόπουλος) καταγράφει τις πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές στις ΗΠΑ και το κυνήγι των ριζοσπαστών μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Κουβανός Λεονάρδο Παδούρα με τους Αιρετικούς (Καστανιώτης, μτφ. Κώστας Αθανασίου) συνδέει τον 17ο αιώνα με το σήμερα, την αναζήτηση της ελευθερίας στην τέχνη με την πολιτική και τους διωγμούς των εβραίων στην Ευρώπη με ένα σκοτεινό μυστήριο στη σύγχρονη Κούβα. Και ο σύγχρονος κλασικός Γκράχαμ Γκριν στο Η δύναμη και η δόξα (Πόλις, μτφ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου) αναστοχάζεται τους όρους των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, παρακολουθώντας τις ηθικές ανατροπές που έφερε η σφοδρή σύγκρουση της επαναστατικής κυβέρνησης του Μεξικού με τον καθολικό κλήρο την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα.
Η κοινωνική διείσδυση της ναζιστικής ιδεολογίας και η εξάπλωση των ακροδεξιών ιδεών και των φασιστικών πρακτικών μετά το 1990 απασχολεί μια μεγάλη μερίδα του λογοτεχνικού κόσμου. Στη χειμερινή βιβλιοπαραγωγή ξεχωρίζουν τα μυθιστορήματα που εστιάζουν στις εκδοχές του σύγχρονου ρατσισμού που είναι και οικονομικός, πολιτικός και πολιτισμικός. Χαρακτηριστικά, η Ναζί λογοτεχνία στη Λατινική Αμερική του Ρομπέρτο Μπολάνιο (Αγρα, μτφ. Κρίτων Ηλιόπουλος), η Φλόγα που σιγοκαίει του Φίλιπ Κερ (Κέδρος, μτφ. Ανδρέας Μιχαηλίδης), Αυτή η τόσο κοντινή μεγάλη απόσταση του Πάολο ντι Πάολο (Ικαρος, μτφ. Ανταίος Χρυσοστομίδης). Πρόδρομός τους ο Κρίστοφερ Ισεργουντ με το κλασικό Αντίο Βερολίνο του (Μεταίχμιο, μτφ. Ιωάννα Ηλιάδη).
Οι πληγές που κρύβουν οι σύγχρονες κοινωνίες κάτω από το λούστρο της προόδου, διερευνώνται διεξοδικά και σε αρκετά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα. Ο Ισλανδός Αρναλντούρ Ιντρίντασον σκαλίζει τα κατάλοιπα του Ψυχρού Πολέμου (Μεταίχμιο), ο Νορβηγός Τζο Νέσμπο τους πολιτικούς εκβιασμούς (Μεταίχμιο), ο Σκοτσέζος Μάλκολμ Μακέι την επικράτεια του υποκόσμου της Γλασκώβης (Πόλις), ο Σκοτσέζος Ιαν Ράνκιν τον ρόλο της αστυνομίας (Μεταίχμιο), ο Σουηδός Αρνε Νταλ τον χριστιανικό φονταμενταλισμό (Μεταίχμιο), ο Γιάννης Μαρής στην αθησαύριστη Τελευταία νύχτα (Αγρα), τις αμαρτίες της μεταπολεμικής ελίτ που ακόμα ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία…
Απ’ τη μεριά του, ο απόλυτος καλτ συγγραφέας, ο 76χρονος πια Τόμας Πίντσον, ανατέμνει την κοινωνικοπολιτική και πολιτισμική κατάσταση πραγμάτων, αλλά και τη δύναμη της εντροπίας που αναδύθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου, στο πληθωρικό, σουρεαλιστικό, ποπ αστυνομικό μυθιστόρημα Υπεραιχμή (Bleeding edge, Ψυχογιός, μτφ. Γιώργος Κυριαζής). Στο στόχαστρό του η γενικευμένη μισαλλοδοξία, η απληστία, η εξαπάτηση, και η κοινωνική συνωμοσία με το ευρύτατο δίκτυο των κυρίαρχων μηχανισμών.
Το ψυχογράφημα της εποχής
Η υπαρξιακή κρίση της νέας εποχής δεν πέρασε απαρατήρητη από τους συγγραφείς. Ηρθε το τέλος της αθωότητας, μας λένε, και με τα βιβλία τους που κοιτάζουν μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, αλλά δεν είναι εσωστρεφή, οικοδομούν την κατανόηση του Αλλου στα χρόνια του νεοδαρβινισμού.Δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερικανίδα νομπελίστα Αλις Μονρό (στην Απόδραση, Μεταίχμιο, μτφ. Σοφία Σκουλικάρη) αλλά και ο βραβευμένος με Πούλιτζερ Πορτορικανός Τζούνο Ντίαζ (με τη συλλογή Να πώς τη χάνεις, Πατάκης, μτφ. Νίνα Μπούρη) γράφουν για την άπιαστη αγάπη και την προδοσία. Για την αγάπη, την εκδίκηση, τον πόλεμο και τις χαμένες αναμνήσεις, γράφει και ο Βρετανός Καζούο Ισιγκούρο στον Θαμμένο γίγαντα (Ψυχογιός, μτφ. Αργυρώ Μαντόγλου). Ενώ ο Ιάπωνας Χαρούκι Μουρακάμι στο Ο άχρωμος Τσουκούρο Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του (Ψυχογιός, μτφ. Μαρία Αργυράκη) γράφει για τις φιλίες που διαλύονται υπό την πίεση των αλλαγών. Η αγάπη και οι δύσκολοι έρωτες, η εξαπάτηση και η βία, η αφοσίωση και η προδοσία, τα άλυτα αινίγματα και η αναπάντεχη εκδίκηση σε μια παρέα που άλλαξε δρόμο, απασχολεί και τον Ισπανό Χαβιέρ Θέρκας στους Νόμους των συνόρων (Πατάκης, μτφ. Γεωργία Ζακοπούλου), ενώ ο συναισθηματικός κόσμος σε έκτακτες καταστάσεις είναι το θέμα του Τζορτζ Σόντερς στη Δεκάτη Σεπτεμβρίου (Ικαρος, μτφ. Γ. Ι. Μπαμπασάκης). Ο Ρίτσαρντ Φορντ στον Καναδά (Πατάκης, μτφ. Θωμάς Σκάσσης) καταπιάνεται με την εύθραυστη ανθρωπιά και ο Χαβιέρ Μαρίας στις Ερωτοτροπίες (Πατάκης, μτφ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου) με τις αμφιταλαντεύσεις μας και τη φοβερή δύναμη που ασκούν πάνω μας τα γεγονότα. Και οι νεκροί.
…………………………………………………………………………………………………..
ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ- ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Καπιταλισμός, σοσιαλισμός, δοσιλογισμός, εθνικισμός
Η αυστηρή επιστημοσύνη σε συνδυασμό με την απενοχοποιημένη, πλέον, πολιτική ματιά είναι το χαρακτηριστικό των υπό έκδοση δοκιμιακών έργων και των εξειδικευμένων μελετών ή αναλύσεων. Τα μεγάλα θέματα με τα οποία καταπιάνονται είναι: ο εκδημοκρατισμός της δημοκρατίας, ο εξανθρωπισμός του καπιταλισμού, το μέλλον της σοσιαλιστικής ιδέας, η επανεξέταση της ελληνικής κρίσης, ο πολιτικός ρόλος της δικαιοσύνης, η θεμελίωση της ιστορικής αλήθειας.
Ενας από τους σταρ του χειμώνα που έχει ήδη προκαλέσει διεθνώς μια έντονη δημόσια συζήτηση θα είναι ο 43χρονος Γάλλος Τομά Πικετί (Thomas Piketty) με το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα (Πόλις, μτφ. Ελίζα Παπαδάκη) και τις προτάσεις του για το πώς μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο ο καπιταλισμός και τα ιδιωτικά συμφέροντα στο όνομα του δημόσιου συμφέροντος. Ο Πικετί δεν συγκινείται από τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, αλλά είναι ένας οικονομολόγος νέας κοπής, που αξιοποιεί τις κοινωνικές επιστήμες και ξεκινά την ανάλυσή του εξετάζοντας συγκριτικά στοιχεία από 20 χώρες για την κατανομή του πλούτου από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα. Η ανάλυση του Πικετί θα «συνομιλήσει» με την έρευνα του Γουίλιαμ Βόλμαν (William T. Vollmann) Φτωχοί άνθρωποι (Κέδρος, μτφ. Γιώργος Κυριαζής) που αποτυπώνει την απελπισία και την ωμότητα, την υπερηφάνεια και τον τρόμο, την άγρια δυστυχία και τη σιωπηρή παραίτηση των φτωχών ανθρώπων. Θα συνομιλήσει όμως -και θα κοντραριστεί- και με την Κοινωνία των ίσων (Πόλις, μτφ. Αλέξανδρος Κιουπκιολής) του Πιέρ Ροζανβαλόν (Pierre Rosanvallon), ο οποίος υποστηρίζει πως ήρθε η ώρα για μια «ολοκληρωμένη δημοκρατία» που θα πηγάζει από την εκ νέου διασύνδεση των ιδανικών του σοσιαλισμού και της δημοκρατίας.
Στην ίδια αυτή πολιτική συζήτηση μπορούν να προστεθούν δύο ακόμα προσεχείς τίτλοι: το κλασικό έργο του Ιταλού φιλόσοφου της Αναγέννησης Τζιοβάνι Πίκο Ντελα Μιράντολα (Pico della Mirandola) Περί της αξιοπρεπείας του ανθρώπου, η οποία… προϋποθέτει την ελευθερία της βούλησής του (Αγρα, μτφ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, εισαγ. Υβ Ερσάν). Επίσης η Προπαγάνδα του Εντουαρντ Μπερνέζ (Edward Bernays), ανιψιού του Φρόιντ και θεωρητικού της μαζικής χειραγώγησης, ο οποίος εξηγεί πώς με αυτό το εργαλείο οι ελίτ μπορούν να παρέμβουν στην πολιτική διαδικασία άσκησης συλλογικών συμφερόντων, άρα να παρακάμψουν τη δημοκρατία (Νεφέλη, μτφ. Δημήτρης Ταννής).
Παράλληλα, έχει ενδιαφέρον η έρευνα Κλεμμένη άνοιξη: το χρονικό της κρίσης με τη ματιά μιας Σουηδής δημοσιογράφου της Κάσα Εκις Εκμαν (Kajsa Ekis Ekman), η οποία έζησε δυο χρόνια στην Ελλάδα, και διαλύει πολλά στερεότυπα για την ελληνική περίπτωση.
Σε μια ευρύτερη πολιτική συζήτηση με αιρετικές αιχμές εντάσσονται το Εγκώμιο των συνόρων (Εστία, μτφ.-σημειώσεις Αντώνης Καραβασίλης), ένα δοκίμιο του 2010 από τον Γάλλο διανοούμενο Ρεζί Ντεμπρέ (Regis Debray). Επίσης τα Ανέκδοτα του Ζίζεκ όπου ο Σλοβένος πολιτικός φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ (Slavoj Zizek) και συγγραφέας του Υψηλού αντικειμένου της ιδεολογίας (Scripta, 2006) εξηγεί με παιγνιώδη και αιχμηρό τρόπο τις ριζοσπαστικές θέσεις του.
Πολιτικό ενδιαφέρον που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα έχουν και οι κρίσιμες μελέτες δυο ιστορικών με συγκρουόμενες ιδεολογικές αναφορές: Οι Δίκες των δοσιλόγων, 1944-49 (Πόλις, μτφ. Αγγελική Τσέλιου) του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Δημήτρη Κουσουρή, και τα Βιώματα του Μακεδονικού ζητήματος: Δοξάτο Δράμας 1912-1946 (Πατάκης) του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευάνθη Χατζηβασιλείου. Ο 40χρονος Κουσουρής καταρτίζει τον πρώτο σφαιρικό απολογισμό της εκκαθάρισης των δωσιλόγων στην Ελλάδα την επόμενη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και διερευνά πώς εκατέρωθεν του «σιδηρού παραπετάσματος» τα δικαστήρια θεμελίωναν σιγά σιγά μια «ιστορική αλήθεια». Ο 48χρονος Χατζηβασιλείου, γεννημένος στο Δοξάτο το οποίο μεταξύ 1912 και 1944 γνώρισε τρεις βουλγαρικές κατοχές, παρακολουθεί τη διαδικασία ανάδυσης ενός ελληνικού εθνικού συμβόλου στον χώρο της Μακεδονίας.
Θα κυκλοφορήσουν επίσης η Ιστορία των Ελλήνων. Από το 1400 έως το 1820 (Εστία) του καθηγητή Πέτρου Θ. Πιζάνια και η πολιτικοκοινωνική μελέτη Νεωτερικότητα και θρησκευτικότητα. Εκκοσμίκευση, φονταμενταλισμός, ηθική (Πόλις) του καθηγητή Νίκου Μουζέλη.
…………………………………………………………………………………………
ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ – ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Οι (πολιτικές) ζωές των άλλων
Η διασταύρωση εμβληματικών προσωπικοτήτων με τα πολιτικά κυρίως και κοινωνικά διακυβεύματα της εποχής τους δίνει το στίγμα στις βιογραφίες, στα αυτοβιογραφικά πορτρέτα και στις μαρτυρίες του χειμώνα 2014-2015. Πρόκειται για έργα περισσότερο ή λιγότερο επιστημονικά τεκμηριωμένα, όμως μέσα από τις ζωές των άλλων αντανακλώνται εντέλει επίκαιρα ερωτήματα.
Ξεχωρίζουμε λοιπόν: το πολιτικό πορτρέτο του Ηλία Ηλιού από τον Βασίλη Μπρακατσούλα με επίμετρο του Ηλία Νικολακόπουλου (Κέδρος), την πολιτική βιογραφία του Λόρδου Βύρωνα από τον Βρετανό νεοελληνιστή Ρόντερικ Μπίτον (Πατάκης), την αποκατάσταση της παραγνωρισμένης Λατιφέ Χανούμ, συζύγου του Κεμάλ Ατατούρκ, από τη δημοσιογράφο Ιπέκ Τσαλισλάρ (Πατάκης), την απόπειρα ερμηνείας της πολιτικής διαδρομής του Ούγο Τσάβες από τον Ιάσονα Πιπίνη (Το πείραμα της Λατινικής Αμερικής, Κέδρος), τη μαρτυρία του Κώστα Βάρναλη από τη δίμηνη εξορία του στον Αη Στράτη (Καστανιώτης), το πορτρέτο του Νίκου Καζαντζάκη και των λογίων της Κρήτης κατά τον Μεσοπόλεμο από τον Λευτέρη Αλεξίου (Καστανιώτης), το πορτρέτο του περιθωριακού και ιδιόρρυθμου αλλά ταλαντούχου εγγονού του Αγγελου Σικελιανού από την, καταξιωμένη ως Αμερικανίδα ποιήτρια, κόρη του, Ελένη Σικελιανός (Πατάκης) και το αυτοβιογραφικό χρονικό του Σεραφείμ Φυντανίδη για τα 31 αξέχαστα χρόνια στο ξύλινο τιμόνι της Ελευθεροτυπίας (Πατάκης).
Με την παραπάνω εκδοτική κατηγορία συνομιλούν και καθαρόαιμα λογοτεχνικά έργα που αναφέρονται σε ιστορικά πρόσωπα. Είναι το μυθιστόρημα Δέκα ζωές σε μια (Μεταίχμιο) της Τατιάνας Αβέρωφ για τον πατέρα της, τον πολιτικό Ευάγγελο Αβέρωφ, η συλλογή Η φάτνη της «Σεχραζάτ» (Αγρα) με διηγήματα του Θωμά Κοροβίνη, και τα μικροτεχνήματα του Αχιλλέα Κυριακίδη Μουσική και άλλα πεζά (Πατάκης).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου