Στραγάλια έγιναν τα δισ.

Της Πόπης Διαμαντάκου από τα ΝΕΑ

Παρουσιαστές κραδαίνουν µάτσο τα χαρτονοµίσµατα, δελτία ειδήσεων δείχνουν κοντινά πλάνα σε δεσµίδες, ενώ οι συζητήσεις για ιλιγγιώδη ποσά που άλλοι χρωστούν και άλλοι δανείζουν έγιναν... τετριµµένες
Θέα στο χρήµα; Εξ όσων θυµόµαστε, οι µοναδικές εικόνες εξωφρενικής, µυθικής ποσότητας χρήµατος που είχαµε µεγαλώνοντας ήταν τα λοφάκια των χρυσών δολαρίων στα οποία έκανε βουτιές ο Σκρουτζ των παιδικών µας κόµικς. Και ακόµη στις γκανγκστερικές και τζεϊµσµποντικές ταινίες, όπου µπορεί να φιγουράριζαν δεσµίδες χαρτονοµισµάτων, συνήθως µέσα σε βαλιτσάκια, κατά κανόνα όµως ως προϊόν εγκληµατικής πράξης. Για το Χόλιγουντ και για την αµερικανική τηλεόραση η θέα του χρήµατος ήταν ένα από τα «ταµπού».

Πλέον, ό,τι ώρα κι αν ανοίξεις την τηλεόραση, κάποιος ανεµίζει µια δεσµίδα ευρώ στα µάτια του φιλοθεάµονος και το καλεί να παίξει σε τηλεφωνικό διαγωνισµό για να την κερδίσει. Αν πρόκειται για δελτίο ειδήσεων, η αναφορά σε ποσά δισεκατοµµυρίων είναι κάτι τετριµµένο. Ποσά ασύλληπτα ώς χθες συζητιούνται σαν να πρόκειται για συγκοµιδή οσπρίων. Τόσο που, αν γίνεται αναφορά σε κάποιο χρέος ή έλλειµµα µερικών εκατοντάδων εκατοµµυρίων, φαντάζει µικρό. Το Σαββατοκύριακο που προηγήθηκε, µε αφορµή το άγριο επικοινωνιακό παιχνίδι του «Spiegel» µε την υποτιθέµενη επιστροφή της Ελλάδας στη δραχµή, πληµµύρισαν οι οθόνες ευρώ, από κέρµατα µέχρι 500άρικα. Ο φακός έκανε ζουµ στο ζεστό χρήµα, σε χέρια που το µέτραγαν,το «χάιδευαν», το άπλωναν σε βεντάλιες, όπως στα µαγειρικά ριάλιτι έκανε κοντινά πλάνα στα εδέσµατα, προκαλώντας στους βουλιµικούς ή και πεινασµένους σιελόρροια.

Πάντως η τηλεόραση γέµισε εκποµπές µαγειρικής και συζητήσεις για το φαγητό, τη στιγµή που ο κόσµος άρχισε να γεµίζει πεινασµένους. Το ίδιο ακριβώς συµβαίνει και µε τη θέα του χρήµατος και τη συζήτηση γι’ αυτό. Οσο σπανιότερο γίνεται τόσο ξεχειλίζουν τα τηλεοπτικά πλάνα από αυτό.

Υποτίθεται ότι στα δελτίαειδήσεων η προβολή κοντινών πλάνων σε χαρτονοµίσµατα καλύπτουν τις ανάγκες της οπτικοποίησης των ειδήσεων που αφορούν διάφορες οικονοµικές εξελίξεις και το πώς θα επηρεάσουν το ευρωπαϊκό νόµισµα. Ωστόσο, το εν λόγω θέαµα κάθε άλλο παρά ανεξάρτητο είναι από το«παιχνίδι» της επιθυµίας. Αυτή την πεµπτουσία της στρατηγικής της κατανάλωσης, στην οποία η τηλεόραση έχει τον κύριο ρόλο. Στόχος, πάντως, είναι η επιθυµία να γίνεται όλο πιο δυνατή µέσα από την απειλή της στέρησης.

∆ιόλου τυχαίο ότι το τηλεπαιχνίδι της εποχής είναι το «Money Drop», αυτό που υπόσχεται χρήµα ζεστό σαν φρέσκα κουλουράκια. Το ίδιο ακριβώς υπόσχονται και πλήθος από λαϊκά θεάµατα, από το πρωινάδικο της Μενεγάκη ώς το «Κους κους» και από την «Πρωινή Μελέτη» και την εκποµπή της Λαµπίρη µέχρι τα δραµατοποιηµένα ριάλιτι της Στεφανίδου, όλοι κραδαίνουν δεσµίδες ευρουδάκια στον φακό που τα κληρώνουν για τους τηλεθεατές.

Αίφνης, η θέα του χρήµατος, από «ταµπού» για την τηλεόραση της εποχής που το χρήµα αποτελούσε υπόσχεση για τοµέλλον, έγινε καθηµερινό, τετριµµένο τηλεοπτικό θέαµα σε µια εποχή η οποία δεν υπόσχεται τίποτε για το µέλλον. Η θέα της αφθονίας αληθινού χρήµατος γίνεται εθιστική, ενώ ο διαρκής ερεθισµός του βλέµµατος µε τα«πακέτα» των ευρουδακίων διαµορφώνει µια νέα συνείδηση, απενοχοποιείται η επιθυµία του «ρευστού» και µετατρέπεται σε κουλτούρα. Με τον ίδιο τρόπο που άλλοτε καλλιεργούνταν η επιθυµία για προϊόντα, πλέον καλλιεργείται η επιθυµία για το ίδιο το χρήµα, για την απόκτησή του. Οχι για όσα µπορεί να προσφέρει, αλλά για τη χαρά να γεµίζει τις χούφτες, για την απόλαυση της θέας του, όπως την απολάµβανε ο Σκρουτζ. Μόνο που τα ήθη εκείνης της εποχής τον ήθελαν γι’ αυτό ακριβώς αρνητικό πρότυπο, έναν αφυδατωµένο από αισθήµατα άνθρωπο που πληρώνει µε τη µοναξιά την εµµονή του µε το χρήµα. Αλλάζουν όµως αυτά. Αλλάζουν τα ήθη και οι νοοτροπίες µαζί µε τις ανάγκες των αγορών και των καιρών. Μένει να αποδειχθεί πόσο εθιστική είναι η θέα του χρήµατος.