Φάκελος «μυστικά κονδύλια»

Tο ζήτημα των λεγόμενων «μυστικών κονδυλίων» των υπουργείων, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μετά τη σχετική αντιπαράθεση μεταξύ του Πάνου Καμμένου και του Νίκου Κοτζιά αλλά και την παραίτηση του τελευταίου...
από το υπουργείο Εξωτερικών, δεν είναι σημερινό. Στο παρελθόν -ιδιαίτερα μετά το 1992 - τα πολλά «σκοτεινά σημεία» όσον αφορά στη διαχείρισή τους είχαν επανειλημμένα προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.

Σε κάθε περίπτωση, η αναφορά του υπουργού Εθνικής Άμυνας κατά τη διάρκεια του πρόσφατου υπουργικού συμβουλίου στη διαχείριση των «μυστικών κονδυλίων» του υπουργείου Εξωτερικών φαίνεται πως υπήρξε η θρυαλλίδα για τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις, αφού ο Νίκος Κοτζιάς θεώρησε πως εθίγη προσωπικά σε ένα πολύ ευαίσθητο για τον ίδιο ζήτημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι συνεργάτες του πρώην υπουργού Εξωτερικών τόνιζαν στο Tvxs.gr ότι ο Νίκος Κοτζιάς ήταν ο πρώτος υπουργός που ανέλαβε νομοθετική πρωτοβουλία, τον Φλεβάρη του 2017, για να υπάρξει διαφάνεια στη διαχείριση των μυστικών κονδυλίων, ενώ είχε ζητήσει επανειλημμένα το παράδειγμά του να ακολουθήσουν κι άλλα υπουργεία που είχαν απόρρητες δαπάνες για την προώθηση εθνικών συμφερόντων. 

Βούτσης: Απολύτως ενήμεροι οι υπουργοί για τις μυστικές δαπάνες του ΥΠΕΞ

Στη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία αναφέρθηκε εκτενώς ο Νίκος Βούτσης περιγράφοντας στους κοινοβουλευτικούς συντάκτες τον τρόπο που η Βουλή ενημερώνεται για όλες τις μυστικές δαπάνες του Υπουργείου Εξωτερικών που ξεπερνούν τα 25.000 ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε πως μέσω ενός διπλωματικού υπαλλήλου διαβιβάζεται στον ίδιο ένας σφραγισμένος φάκελος που περιέχει τις διευθύνσεις και τους σκοπούς που σχετίζονται με τις μυστικές δαπάνες. Εν συνεχεία, καλεί τους αντιπροέδρους της Βουλής, τους ενημερώνει για τους σκοπούς και το ύψος των κονδυλίων και αυτοί με τη σειρά τους μπορούν να ενημερώσουν τον αρχηγό του κόμματός τους.  Όπως επισήμανε αυτή η διαδικασία έχει λάβει χώρα έξι φορές από το 2017 ενώ εκκρεμεί και μία ακόμη που ήταν προγραμματισμένη για τις 15/10». Επεσήμανε δε πως με αυτό τον τρόπο «είναι απολύτως ενήμεροι για τη διάθεση των εν λόγω κονδυλίων οι πολιτικοί αρχηγοί όλων των πολιτικών κομμάτων».

Παράλληλα, ο κύριος Βούτσης σημείωσε ότι «εξ όσων γνωρίζω δεν υπάρχουν μυστικές δαπάνες για άλλα υπουργεία» και πρόσθεσε:«Ίσως για τα εξοπλιστικά προγράμματα να γίνονται κάποιες ειδικές συζητήσεις κάποιες φορές αλλά δεν αφορούν σε απόρρητα κονδύλια, αφορούν σε προαποφασισμένες ή υπό έγκριση αμυντικές δαπάνες της χώρας. Πάντως, δεν γνωρίζω να υπάρχει ζήτημα απορρήτων δαπανών σε άλλο τομέα της κυβερνητικής πολιτικής». Τέλος, υπογράμμισε ότι η Βουλή δεν ελέγχει, ούτε εγκρίνει τις απόρρητες δαπάνες, ενώ υπενθύμισε ότι ο Αλέξης Τσίπρας ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης από το 2013 είχε ζητήσει την ενημέρωση της Βουλής για ένα θέμα που είχε προκαλέσει «εντάσεις κι ερωτηματικά» στην κοινή γνώμη για χρόνια.

Τι είναι τα μυστικά κονδύλια;

Σε γενικές γραμμές ως «μυστικά κονδύλια» ορίζονται ποσά που βρίσκονται σε λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδας στον οποίο έχουν πρόσβαση οι πολιτικοί προϊστάμενοι συγκεκριμένων υπουργείων  χωρίς να καταθέτουν έγγραφα ή παραστατικά για το πώς έγινε η διαχείρισή τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις προβλέπεται η σύνταξη μιας απλής αναφοράς από τον «χειριστή» των κονδυλίων σχετικά με τον τρόπο διάθεσής τους, η οποία όμως μετά από ένα μικρό χρονικό διάστημα θα καταστραφεί στα πλαίσια της προστασία του απορρήτου.

Τα συγκεκριμένα κονδύλια αφορούν κατά κύριο λόγο τα υπουργείο Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη, το οποία τα χρησιμοποιούν για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων σε χώρες του εξωτερικού, όπου η χώρα μας έχει διμερή ζητήματα καθώς και για θέματα εθνικής ασφάλειας.  Ειδικότερα, πρόκειται για ειδικούς κωδικούς περιλαμβάνονται στον ετήσιο προϋπολογισμό, τους οποίους έχει εγκρίνει το υπουργείο Οικονομικών μετά από σχετική συνεννόηση με τα εν λόγω υπουργεία. Σε ό,τι έχει να κάνει με τη διάθεσή τους, αυτή αφορά τη χρηματοδότηση διεθνών φορέων αναγνωρισμένων από τη χώρα μας, δράσεων των ενόπλων δυνάμεων καθώς και της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δε τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τα ποσά που χορηγήθηκαν για τα μυστικά κονδύλια. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται μια εκτόξευση της δαπάνης μετά τα μέσα της περασμένης δεκαετίας όταν από τα 89 εκ ευρώ το 2004, αυτή πήγε στα 160 εκ το 2007 και στα 110 το 2009 για να πέσει στα 73 εκ το 2011, ενώ την πενταετία 2012-2016 κυμαίνονται μεταξύ 38 και 45 εκ.

Για πολλά χρόνια μια αμαρτωλή ιστορία

«Τα μυστικά κονδύλια ήταν για πάρα πολλά χρόνια μια αμαρτωλή ιστορία» τονίζει μιλώντας στο Τvxs.gr άνθρωπος που γνωρίζει πολύ καλά τα δεδομένα της όλης υπόθεσης, προσθέτοντας ότι με τη νομοθετική πρωτοβουλία του 2017 η κατάσταση «μαζεύτηκε» σε μεγάλο βαθμό. «Δεν υπήρχε κανένας ουσιαστικός έλεγχος σχετικά με τη διάθεση των κονδυλίων. Το συγκεκριμένο έργο αναλάμβανε, συνήθως φαινομενικά μια τριμελής επιτροπή αποτελούμενη από δυο κατώτερους κρατικούς υπαλλήλους και τον χειριστή των κονδυλίων, που συνέτασσε μια ενδεικτική έκθεση, την οποία περνούσε στη συνέχεια από τον καταστροφέα εγγράφων» σημειώνει χαρακτηριστικά η συγκεκριμένη πηγή.

Ως  ενδεικτικό παράδειγμα φέρνει τη διάθεση μυστικών κονδυλίων για την περίπτωση της Θράκης, η οποία θεωρείται κρίσιμη λόγω της παρουσίας της μουσουλμανικής μειονότητας και της «δράσης» του Τούρκικου προξενείου. «Πάνω στην υπόθεση της Θράκης έχουν χτιστεί στο παρελθόν περιουσίες με πακτωλούς μυστικών κονδυλίων. Μετρήστε για παράδειγμα πόσες εφημερίδες υπάρχουν στη Θράκη και θα αντιληφθείτε τι κονδύλια διατίθεντο για την χρηματοδότηση του τύπου στη περιοχή. Τα περισσότερα από τα χρήματα πήγαν σε συγκεκριμένες τσέπες» τονίζει με νόημα.  

Μια πολιτική αντιπαράθεση με μεγάλο παρελθόν

Το ζήτημα προκάλεσε νέα αντιπαράθεση μεταξύ της κυβέρνησης και της ΝΔ, με την Πειραιώς να ζητάει «εξηγήσεις από την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό προσωπικά» και το Μέγαρο Μαξίμου, με τη σειρά, να την καλεί «αντί να λαϊκίζει, να μας πει πού διατέθηκαν τα ειδικά κονδύλια κατά τις περιόδους της δικής της διακυβέρνησης, όταν οι Υπουργοί Εξωτερικών ήταν πλήρως ανεξέλεγκτοι».

Η αδιαφάνεια όσον αφορά στο ύψος των συγκεκριμένων κονδυλίων αλλά και τον τρόπο διάθεσής τους είχαν τεθεί με ιδιαίτερη έμφαση από το 2013 από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος τότε ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, χωρίς ποτέ να λάβει συγκεκριμένη απάντηση από την κυβέρνηση Σαμαρά. Πιο συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο του συγκεκριμένου έτους ο Αλέξης Τσίπρας, μαζί με την Ζωή Κωνσταντοπούλου και το Νίκο Παππά, επισκέφτηκαν τους οικονομικούς εισαγγελείς για το ζήτημα. Κατέθεσαν μάλιστα υπόμνημα σύμφωνα με το οποίο πακτωλοί χρημάτων από απόρρητα κονδύλια δεν διατέθηκαν για εθνικούς σκοπούς αλλά για εξυπηρέτηση άλλων σκοπών. Παράλληλα, ερωτήσεις είχαν καταθέσει εκείνη την περίοδο επανειλημμένα μια σειρά βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και τα δισ στον... καταστροφέα

Αξίζει πάντως να αναφερθεί πως η πιο κεφαλαιώδης περίπτωση σκανδάλου με μυστικά κονδύλια είχε πρωταγωνιστή τον πρώην πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, την περίοδο που εκείνος προΐστατο του υπουργείου Εξωτερικών, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Οι καταγγελίες μάλιστα προέρχονταν κατά κύριο λόγο από τον ίδιο τον κύριο Μητσοτάκη, ο οποίος διαδέχτηκε τον Αντώνη Σαμαρά στο ΥΠΕΞ, και τον κατηγόρησε ανοιχτά ότι επί υπουργίας του εκτινάχτηκαν οι δαπάνες των μυστικών κονδυλίων, τονίζοντας μάλιστα ότι μεγάλο μέρος απ' αυτά πήγε σε τσέπες δημοσιογράφων αλλά και εκδοτών.

Από την πλευρά του ο κ. Σαμαράς κατηγορούσε τον πρώην αρχηγό του για εκστρατεία λάσπης και υποστήριζε ότι είχε διαχειριστεί τα κονδύλια με νόμιμο και εθνωφελή τρόπο. Το μόνο που αποδέχονταν και οι δύο πλευρές είναι ότι ο τρόπος που ελέγχονταν τα κονδύλια αυτά ήταν απολύτως συγκεντρωτικός επί Σαμαρά, ενώ η ευθύνη αυτή ανατέθηκε σε πολυπρόσωπο σχήμα από τον κ. Μητσοτάκη.

Η υπόθεση ήταν αρκετά περίπλοκη και τελικώς μπήκε στο αρχείο, παρά το γεγονός πως προκηρύχθηκε ΕΔΕ από τον μετέπειτα ΥΠΕΞ, Κάρολο Παπούλια. Ο λόγος ήταν πως τα παραστατικά διακίνησης περίπου δύο δισεκατομμυρίων δραχμών επί υπουργίας Σαμαρά είχαν περάσει από τον καταστροφέα εγγράφων. Κάπως έτσι οι καταγγελίες περί βαριάς κατάχρησης εκ μέρους του Μεσσηνίου πολιτικού έμειναν εκ των πραγμάτων αναπόδεικτες. Όπως και η πεποίθηση πολλών ότι εκείνη την εποχή στήθηκε με δημόσιο χρήμα ένα άνευ προηγουμένου δίκτυο δημοσιογράφων κι εκδοτών με βασικό στόχο την προσωπική προβολή ενός πολιτικού προσώπου, με πολιτική αιχμή μάλιστα το Μακεδόνικό. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η πολιτική εκτίμηση ενός έμπειρου κοινοβουλευτικού εκείνης της εποχής: «Η Πολιτική Άνοιξη χτίστηκε πάνω σε... μυστικά κονδύλια».


Αλέξανδρος Ζέρβας

tvxs.gr