Δημογραφικό τσουνάμι απειλεί τον πλανήτη

Η ανθρώπινη φυλή μπορεί να εξαφανιστεί από κάποια επιδημία, ή από κάποιον αστεροειδή, ή μπορεί και να μεταμορφωθεί από κάποια νέα τεχνολογία.

Ότι και να γίνει όμως, οι σημερινοί ρυθμοί γονιμότητας, μετανάστευσης, και θνησιμότητας, καθορίζουν το ... πόσο ακριβώς θα αλλάξει η κοινωνία στις επόμενες γενιές.

Τα δημογραφικά στοιχεία μας λένε το εξής: Ο ανθρώπινος πληθυσμός θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, αν και πολύ διαφορετικά από ότι στο παρελθόν. Οι πρόσφατες προβλέψεις του ΟΗΕ μιλάνε για αύξηση του συνολικού πληθυσμού της γης στα 8 δισεκατομμύρια έως το 2025, και στα 10.1 δισεκατομμύρια έως το τέλος του αιώνα.

Μέχρι πρόσφατα, μια τέτοια πληθυσμιακή αύξηση οφείλονταν κυρίως στην αύξηση του νεανικού πληθυσμού. Για παράδειγμα, μεταξύ 1950 και 1990, η αύξηση του πληθυσμού των νέων κάτω των 30 αναλογούσε στη μισή τουλάχιστον αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ μόλις το 12% οφείλονταν σε αύξηση των ηλικιακών ομάδων άνω των 60.

Στο μέλλον όμως θα συμβαίνει το αντίθετο. Όπως εκτιμά ο ΟΗΕ, τα επόμενα 40 χρόνια, το 58% της πληθυσμιακής αύξησης του πλανήτη θα οφείλεται στην αύξηση των ανθρώπων άνω των 60, ενώ μόλις το 6% θα οφείλεται σε νέους κάτω των 30. Μάλιστα, προβλέπεται πως έως το 2025, ο αριθμός των παιδιών κάτω των 5, που ήδη μειώνεται στα αναπτυγμένα κράτη, θα πέσει σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα γκρίζο τσουνάμι απειλεί τον πλανήτη μας.

Ποια είναι τα κράτη που θα γεράσουν πιο γρήγορα; Δεν θα είναι αυτά της Ευρώπης, όπου οι ρυθμοί γεννήσεων σημειώνουν μια σχετική ανάκαμψη. Τα κράτη που θα γεράσουν θα είναι κάποια όπως το Μεξικό και το Ιράν, που σημείωσαν μια έκρηξη στους νέους, η οποία ακολουθήθηκε από μια ραγδαία κατάρρευση στους ρυθμούς γεννήσεων.

Στα επόμενα 35 χρόνια, το Ιράν και το Μεξικό θα έχουν ένα μεγαλύτερο ποσοστό των πληθυσμών τους άνω των 60, από ότι για παράδειγμα η σημερινή Γαλλία. Υπάρχουν και άλλα κράτη, πέραν της Ευρώπης, όπου οι ρυθμοί ανανέωσης των πληθυσμών τους είναι χαμηλοί: Βραζιλία, Χιλή, Λίβανος, Τυνησία, Ν. Κορέα, και Βιετνάμ.

Εξαιτίας του φαινομένου της ταχείας γήρανσης του αναπτυγμένου κόσμου, αρχίζει να αλλάζει και ένας άλλος παράγοντας: Η μετανάστευση. Για παράδειγμα στο Μεξικό, ο αριθμός των παιδιών κάτω των τεσσάρων ήταν434.000 μικρότερος το 2010, από ότι το 1996. Το αποτέλεσμα; Μειώθηκε το κύμα Μεξικανών μεταναστών προς τις ΗΠΑ, και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο μέλλον. Ήδη, το ποτάμι έγινε ρυάκι. Έχοντας λιγότερα παιδιά ως «βάρη», και χωρίς ακόμη να υπάρχει κάποια επιβάρυνση από τους ηλικιωμένους, η μεξικανική οικονομία τα πάει σχετικά καλά, με αποτέλεσμα να μην έχουν λόγο οι νέοι να φεύγουν. Σε 25 χρόνια από σήμερα, οι πολίτες του Μεξικού και των ΗΠΑ θα αναρωτιούνται γιατί και πως χτίσθηκε ο τεράστιος φράχτης στα σύνορα των δυο χωρών!

Παρά όμως αυτές τις τάσεις, με βάση τη καθημερινότητά τους, οι άνθρωποι ανησυχούν για τον υπερπληθυσμό. Αυτό συμβαίνει διότι περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους στο κόσμο στοιβάζονται στις πόλεις. Το μεγάλο κόστος της ανατροφής παιδιών σε αστικό περιβάλλον, συμβάλλει στη μείωση των γεννήσεων. Αν οι ρυθμοί μείωσης δεν σταθεροποιηθούν, όπως προβλέπει ο ΟΗΕ, ο συνολικός πληθυσμός της γης θα αρχίσει να μειώνεται έως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα. Αυτό όμως δεν γίνεται αντιληπτό, αφού η πλειοψηφία συνεχίζει να ζει σε στριμωγμένες πόλεις, με αυξημένη κατανάλωση των πάντων.

Μια άλλη μεγάλη τάση είναι η ραγδαία αλλαγή στο μέγεθος, στη δομή, και στη φύση της οικογένειας. Σε πολλά κράτη, όπως είναι η Γερμανία, η Ιαπωνία, η Ρωσία, και η Νότιος Κορέα, το ένα παιδί ανά οικογένεια αποτελεί πλέον τον κανόνα. Αυτή η τάση δημιουργεί μια νέα κοινωνία όπου οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν αδέλφια, θείους, θείες, και ανίψια. Πολλοί δεν θα έχουν ούτε δικά τους παιδιά. Σήμερα, ο ένας στους πέντε κατοίκους των αναπτυγμένων χωρών είναι άτεκνος. Στο μέλλον, μεγάλα κομμάτια του παγκόσμιου πληθυσμού δεν θα έχουν κανέναν βιολογικό συγγενή πέραν των γονέων τους.

Ακόμη όμως και εκεί όπου θα συνεχίσουν να γεννώνται παιδιά, αυτά θα ανατρέφονται κάτω από ριζικά διαφορετικές συνθήκες, καθώς σε όλες πλέον τις χώρες αυξάνονται τα διαζύγια, και τα εξώγαμα. Και έτσι, δεν θα μειωθούν μόνο οι αριθμοί των παιδιών, αλλά αυτά θα ζουν σε συνθήκες πολύ διαφορετικές από το παρελθόν, συνθήκες που σήμερα είναι συνδεδεμένες με αρνητικές προοπτικές στη ζωή τους.

Υπάρχουν προοπτικές αναστροφής αυτών των τάσεων πριν από το 2025; Ελάχιστες. Το ποσοστό των ανθρώπων που θα μεγαλώνουν σε θρησκευτικά ευλαβείς οικογένειες θα μεγαλώσει, κι αυτό επειδή οι θρησκόληπτοι, ανεξαρτήτως δόγματος, τείνουν να τεκνοποιούν περισσότερο από τους υπόλοιπους.

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να προσαρμοστούν οι κοινωνίες σε αυτή τη ριζική δημογραφική μεταβολή. Παράταση της συνταξιοδοτικής ηλικίας, μεταρρυθμίσεις στα ασφαλιστικά, κλπ. Θα είναι όμως δύσκολο. Ο πλανήτης γεμίζει ανθρώπους, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού θα αποτελείται από άτομα που είναι ήδη γεννημένα. Για αυτό θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για έναν γεμάτο από ηλικιωμένους πλανήτη.
antinews.gr