«Ε-mail Χαρδούβελη» vs «e-mail Βαρουφάκη»

Η μία λίστα, το περίφημο «e-mail» Χαρδούβελη, ήταν μια σαφής και αποκλειστική καταγραφή νέων μέτρων – μέτρων λιτότητας και δημοσιονομικής προσαρμογής. Με στοιχεία, αριθμούς, στόχους και συγκεκριμένη κοστολόγηση.

 Η έτερη λίστα, η «λίστα Βαρουφάκη» που εγκρίθηκε χθες από το Eurogroup δεν έχει νέα μέτρα λιτότητας, έχει μάλλον ελάχιστους αριθμούς και περιορισμένες υποσχέσεις παροχών. Επιχειρεί να γίνει η «γέφυρα» που θα οδηγήσει από την εποχή των… τροϊκανών επιταγών λιτότητας στην εποχή των ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων. Το αν θα το επιτύχει θα φανεί, εν πολλοίς, στην ερμηνεία της, καθ’ ότι είναι βασισμένη στην περίφημη, όσο και άτυπη… «ρήτρα ευελιξίας» της απόφασης του Eurogroup.
Έως τότε, είναι χρήσιμη μια... σύγκρισή της, σημείο προς σημείο, με το περίφημο “e-mail Χαρδούβελη» - μια σύγκριση που, αν μη τι άλλο, καταδεικνύει την διαφορετική στόχευση και φιλοσοφία των δύο προσεγγίσεων:

1. To e-mail Χαρδούβελη ανέφερε ρητά ότι η Ελλάδα δεσμεύεται για πρωτογενές πλεόνασμα 3% του ΑΕΠ το 2015 και 4,5% του ΑΕΠ το 2016.
Στην λίστα Βαρουφάκη δεν υπάρχει αναφορά στο πρωτογενές πλεόνασμα, οι στόχοι όμως ορίζονται πλέον σαφώς χαμηλότερα όπως καταγράφεται στο ανακοινωθέν του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου: «Οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης δεσμευτεί να διασφαλίσουν τα κατάλληλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα ή τα χρηματοδοτικά έσοδα που απαιτούνται για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, σύμφωνα με ανακοινωθέν του Eurogroup το Νοέμβριο του 2012. Τα θεσμικά όργανα θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015 για τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος».
Με την πρόβλεψη αυτή, και με δεδομένες τις ασθενείς οικονομικές συνθήκες, γίνεται σαφές ότι δεν υπάρχει πλέον πήχης για πλεόνασμα 3% το 2015, ενώ ανοίγει πύλη διαπραγμάτευσης και για τα πλεονάσματα των επόμενων ετών.
2. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε λήψη νέων μέτρων, όπως η αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ για τα ξενοδοχεία από 6,5% στο 13%. Προέβλεπε επίσης μείωση των διαφορών ή και ενοποίηση διαφορετικών συντελεστών ΦΠΑ ("narrow the VAT gap"). Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ανατιμήσεις που θα έφθαναν έως και 18% σε τρόφιμα, ηλεκτρικό ρεύμα, φάρμακα, εισιτήρια αστικών συγκοινωνιών, βιβλία, εφημερίδες, εισιτήρια κινηματογράφου και θεάτρου, καθώς και την κατάργηση των μειωμένων κατά 30% συντελεστών ΦΠΑ που ισχύουν στα νησιά του Αιγαίου.
Η «λίστα Βαρουφάκη» αναφέρει ότι «η πολιτική του ΦΠΑ θα εξορθολογιστεί σε σχέση με τους συντελεστές και θα εκσυγχρονιστεί με τρόπο που θα μεγιστοποιεί τα πραγματικά έσοδα χωρίς αρνητική επίπτωση στην κοινωνική δικαιοσύνη, και με σκοπό να περιοριστούν οι εξαιρέσεις, εξαλείφοντας ταυτόχρονα τις παράλογες εκπτώσεις». Σύμφωνα με τις διευκρινήσεις που έδωσε χθες το υπουργείο Οικονομικών, σε αυτόν τον «εξορθολογισμό» δεν προβλέπεται αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία και στα νησιά. Μένει να διευκρινιστεί τί σημαίνει η εξάλειψη «παράλογων εκπτώσεων», με ορισμένες πηγές να διαμηνύουν ότι ίσως ήρθε ο καιρός να μην έχουν τον ίδια φορολογική μεταχείριση οι επιχειρήσεις της… Μυκόνου και της Γαύδου.
3. Το e-mail Χαρδούβελη προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό προέβλεπε νέα φορολογικά μέτρα όπως αύξηση του φόρου σε αλκοολούχα ποτά και προϊόντα καπνού, κατάργηση όλων των φοροαπαλλαγών και ανατροπή της απόφασης για μείωση 30% στην «εισφορά αλληλεγγύης».
H λίστα Βαρουφάκη δεν περιλαμβάνει κανένα νέο φόρο.
4. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε τροποποίηση (επί τα χείρω) της ρύθμισης για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που είχε ψηφιστεί από τη Βουλή, προκειμένου να «διατηρηθεί η φορολογική συνείδηση και να μειωθεί το δημοσιονομικό κόστος».
Η λίστα Βαρουφάκη δεσμεύεται «να βελτιώσει άμεσα, σε συμφωνία με τους θεσμούς, τη νομοθεσία για την αποπληρωμή των οφειλών σε εφορίες και κοινωνική ασφάλιση» και:
«Να καθορίσει τις ρυθμίσεις κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεται ο αποδοτικός διαχωρισμός μεταξύ: α) στρατηγικής χρεοκοπίας/μη πληρωμής και β) ανικανότητας πληρωμών.
Εδώ, δια της πρακτικής της «ευελιξίας» που υιοθέτησε το Eurogroup, φωτογραφίζεται η ρύθμιση των 100 δόσεων με το παράλληλο «κούρεμα» κεφαλαίου έως και 50%. Είναι ένα από τα άμεσα πεδία μάχης με τους δανειστές. Μένει να φανεί η τελική μορφή της ρύθμισης, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με το επίμαχο «κούρεμα» σε περίπτωση εφϳαπαξ αποπληρωμής – ένα «κούρεμα» που, κατά την γερμανική επιχειρηματολογία, εμπεριέχει «ηθικό κίνδυνο»…
5. Το e-mail Χαρδούβελη, σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής προέβλεπε:  Περαιτέρω στελέχωση του φοροελεγκτικού μηχανισμού, αυστηρότερες ποινές και κατασχέσεις σε μισθούς - συντάξεις άνω των 1.500 ευρώ για τους οφειλέτες του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων και επαναξιολόγηση των φορολογικών κινήτρων.
Η λίστα Βαρουφάκη κινείται μακριά από μεμονωμένα μέτρα και θέτει ένα συμπαγές συνολικό νέο πλαίσιο φορολογικής πρακτικής: Προβλέπει περιουσιολόγιο, βελτίωση της νομοθεσίας για τις «αμαρτωλές» ενδοομιλικές συναλλαγές, τέλος στην φορολογική αμνηστία και διεύρυνση του ορισμού της φορολογικής απάτης, καθώς και εκσυγχρονισμό του φορολογικού κώδικα με «εξάλειψη εξαιρέσεων και αντικατάστάση τους με μέτρα κοινωνικής δικαιοσύνης». Αυτή η «εξάλειψη εξαιρέσεων» θα έχει κατά, κυβερνητικές πηγές, ως πρώτη στόχευση τον, μέχρι σήμερα, ανέγγιχτο πλούτο.
6. Το e mail Χαρδούβελη στο πεδίο του ασφαλιστικού προέβλεπε συσχετισμό εισφορών και παροχών σε όλα τα ταμεία ("...establishing close links between contributions and benefits in all funds"). Δηλαδή ρήτρα «μηδενικού ελλείμματος» και στις κύριες συντάξεις, αύξηση των εισφορών των ασφαλισμένων του ΟΓΑ και μείωση της βασικής σύνταξης για νέους ασφαλισμένους, λαμβάνοντας υπόψη το ύψος των μισθών.
Η λίστα Βαρουφάκη προβλέπει «εδραίωση του στενότερου δεσμού μεταξύ των συνταξιοδοτικών εισφορών και των εισοδημάτων», χωρίς πάντως ευθείας αναφορά σε ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Δεν έχει καμία πρόβλεψη για μείωση συντάξεων, κύριων ή επικουρικών.
7. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε κατάργηση του ΕΚΑΣ από 1.1.2016, ενδεχομένως και από το 2015 σε περίπτωση που οι στόχοι του προγράμματος έπεφταν έξω.
Η λίστα Βαρουφάκη δεν έχει καμία τέτοια πρόβλεψη.
8. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε ενοποίηση των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης ("unification of social security funds").
Η λίστα Βαρουφάκη έχει, σε γενικές γραμμές, την ίδια πρόβλεψη: «Ενοποίηση συνταξιοδοτικών ταμείων προκειμένου να υπάρξει εξοικονόμηση».
9. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε σταδιακή κατάργηση πρόωρης συνταξιοδότησης ("gradual elimination of early retirement privileges").
Η λίστα Βαρουφάκη προβλέπει «εξάλειψη των «παραθύρων» και κινήτρων που αυξάνουν τον υπερβολικό ρυθμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεεων,  κυρίως στον τραπεζικό και δημόσιο τομέα.»
10. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε κατάργηση περιορισμών στις αγορές με άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων και ενέργειας.
Η λίστα Βαρουφάκη δεσμεύεται για «προσπάθειες προκειμένου να άρει δυσανάλογους και αδικαιολόγητους περιορισμούς στα ρυθμιζόμενα επαγγέλματα ως μέρος μια ευρύτερης στρατηγικής για να αντιμετωπιστούν κατεστημένα συμφέροντα.»
11. Το e-mail Χαρδούβελη προέβλεπε επιτάχυνση ιδιωτικοποιήσεων σε σιδηρόδρομους, λιμάνια, τηλεπικοινωνίες και αεροδρόμια.
Η λίστα Βαρουφάκη προβλέπει ότι «δεν θα καταργηθούν ιδιωτικοποιήσεις που έχουν ολοκληρωθεί». Προβλέπει επίσης «διαφύλαξη στην παροχή βασικών δημόσιων αγαθών» και «βελτίωση των όρων στις ιδιωτικοποιήσεις που δεν έχουν προκηρυχθεί». Μείζον θέμα, εδώ, και μάχη αναμένεται με την ιδιωτικοποίηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην οποία μετέχει η γερμανική Fraport.
12. Το e-mail Χαρδούβελη προβλέπει υιοθέτηση πρόσθετων μέτρων από την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ.
Η λίστα Βαρουφάκη περιλαμβάνει δέσμευση για «αφαίρεση φραγμών στον ανταγωνισμό βασισμένη σε στοιχεία (input) από τον ΟΟΣΑ».
Το e-mail Χαρδούβελη δεν είχε καμία αναφορά και πρόβλεψη για το θέμα των κόκκινων δανείων. Αντιθέτως, η λίστα Βαρουφάκη προβλέπει «αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά τρόπο που θα λαμβάνει πλήρως υπόψη την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος, την κατάσταση στην αγορά ακινήτων, τα θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης και τον αρνητικό αντίκτυπο στη δημοσιονομική θέση της χώρας».
Προβλέπει ακόμη «συνεργασία με τις διοικήσεις των τραπεζών και των θεσμών ώστε να αποφευχθούν την επόμενη περίοδο πλειστηριασμοί κύριων κατοικιών με αξία χαμηλότερη από κάποιο συγκεκριμένο όριο».
Το e-mail Χαρδούβελη δεν είχε καμία πρόβλεψη αλλαγών και βελτιώσεων στα εργασιακά.
Η λίστα Βαρουφάκη προβλέπει «σε βάθος χρόνους», έστω, «αύξηση του κατώτατου μισθού με έναν τρόπο που θα διαφυλάσσει την ανταγωνιστικότητα και τις προοπτικές της απασχόλησης».
Το e-mail Χαρδούβελη δεν είχε καμία αναφορά σε ζητήματα ανθρωπιστικής κρίσης.
Η λίστα Βαρουφάκη κάνει, για πρώτη φορά, αποδεκτή σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή καθ’αυτή την ύπαρξη ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα και περιλαμβάνει προβλέψεις για την αντιμετώπισή της, έστω και «χωρίς δημοσιονομικό κόστος».
«Πρόκειται για μια κατάπαυση του πυρός και όχι για μια συμφωνία ειρήνης», ανάφερε ο οικονομολόγος της ING Diba στην Φρανκφούρτη, Carsten Brzeski, στο Bloomberg. Και πρόσθεσε: «Το γενικό ερώτημα πως θα επιλυθεί το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους αναβλήθηκε, δεν λύθηκε».
tvxs