Ο γρίφος των δημοσκόπων

Μπορεί καθημερινά να βομβαρδιζόμαστε από δημοσκοπήσεις, όμως οι προβλέψεις για τις αυτοδιοικητικές και κυρίως για τις ευρωεκλογές είναι ακόμα θολό τοπίο. Γνωστά στελέχη εταιρειών που μιλάνε σήμερα στην «Ε», στην ερώτηση αν θα διακινδύνευαν κάποια πρόβλεψη, κυρίως για τη μάχη των ευρωεκλογών, από όπου και θα διεξαχθούν τα πολιτικά συμπεράσματα, προτίμησαν να μη ρισκάρουν.
Τονίζουν ότι... ίσως και ένα ποσοστό 30% θα αποφασίσει την ημέρα των εκλογών τι θα ψηφίσει. Το θολό τοπίο αποδίδεται κυρίως στο γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά που μετριέται ένα πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα με δημοσκοπική επιρροή σαν αυτή του Ποταμιού, όπως είναι και η πρώτη φορά που μετριέται ένα κόμμα σαν τη Χρυσή Αυγή του οποίου ο πρόεδρος και κάποια στελέχη και βουλευτές είναι στη φυλακή.
«Οι πολιτικοί ας αφήσουν τις εταιρείες δημοσκοπήσεων να κάνουν τη δουλειά τους. Ολη η συζήτηση γύρω από την αναξιοπιστία των μετρήσεων δεν έχει βάση. Η αμφισβήτηση των μετρήσεων προκύπτει από πολιτικούς που δεν έχουν προτάσεις και θέλουν να κάνουν καριέρα συνωμοσιολογώντας...».
Η φράση αυτή ανήκει σε επικεφαλής πολύ γνωστής εταιρείας δημοσκοπήσεων που μίλησε στην «Ε» -αλλά επέμεινε να κρατήσει την ανωνυμία του-, στο πλαίσιο της προσπάθειας να δούμε πόσο βάση έχει όλη αυτή η συζήτηση περί αδυναμίας των δημοσκόπων να καταγράψουν τις πραγματικές τάσεις στην κοινή γνώμη ή, ακόμα χειρότερα, περί πολιτικών παιχνιδιών που αποδίδονται από πολλές πλευρές στις εταιρείες δημοσκοπήσεων.
«Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι προβλεπτικά εργαλεία. Προβλεπτικά εργαλεία είναι τα exit polls διότι αφορούν αποφάσεις που έχουν τελεστεί. Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν τις προθέσεις των ανθρώπων», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της MARC Θωμάς Γεράκης, υποστηρίζοντας ότι η όλη συζήτηση στην Ελλάδα τίθεται σε λάθος βάση. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Γεράκη, η συζήτηση περί αδυναμίας των εταιρειών να καταγράψουν την πραγματικότητα επειδή πολλοί επιλέγουν να μην απαντούν, περιέχει μεγάλη υπερβολή. «Το "non response", δηλαδή η άρνηση να απαντήσει κανείς σε ερωτήσεις, δεν είναι ούτε σημερινό φαινόμενο ούτε ελληνικό. Και σίγουρα δεν είναι τόσο μεγάλο ώστε να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά», συνεχίζει ο κ. Γεράκης, υποστηρίζοντας ότι μεγαλύτερο πρόβλημα για τους επιστήμονες είναι το μέγεθος και η συμπεριφορά των αναποφάσιστων που δείχνουν ότι έχουν απελευθερωθεί πλέον από τα κόμματα.
Το κλείνουν
«Διακρίνω διαφορά στον τρόπο που οι πολίτες σηκώνουν το τηλέφωνο. Τις περισσότερες φορές νομίζουν ότι τους καλούν από εισπρακτικές εταιρείες ή τους καλούν για να τους πουλήσουν κάτι και το κλείνουν. Κατεβάζουν το ακουστικό και μόνο στο άκουσμα της λέξης "εταιρεία". Αν το τηλεφώνημα καταφέρει και ξεπεράσει τα πρώτα δευτερόλεπτα, τότε η δουλειά συνεχίζεται κανονικά. Υπάρχουν πολλοί που όχι μόνο απαντούν, αλλά λένε τα παράπονά τους, ζητάνε δουλειά για το άνεργο παιδί τους κ.λπ.», λέει στην «Ε» ο κ. Γεράκης, ο οποίος πάντως δεν δέχεται ότι οι εταιρείες δημοσκοπήσεων αντιμετωπίζουν μεθοδολογικό πρόβλημα στην προσπάθειά τους να καταγράψουν το κλίμα.
«Με βάση τα στοιχεία των ευρωεκλογών του 2009, ψήφισαν λίγο παραπάνω από ένας στους δύο. Σας διαβεβαιώ ότι το ποσοστό όσων απαντούν στις δημοσκοπήσεις είναι μεγαλύτερο. Αλλωστε, όσοι βρίζουν ή στέκονται απαξιωτικά φωνάζοντας "δεν απαντάω" ή "δεν πρόκειται να ψηφίσω" είναι σε μεγάλο ποσοστό και εκείνοι που δεν πρόκειται να μετάσχουν στη διαδικασία των εκλογών, όπως δεν μετέχουν και στη διαδικασία των μετρήσεων κοινής γνώμης», εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος της MARC. «Το κλίμα είναι ρευστό, είναι θολό και αυτό καταγράφουμε», επιμένει, όπως θεωρεί ότι και σε αυτές τις ευρωεκλογές θα υπάρξει ένα ποσοστό κοντά στο 30% που θα αποφασίσει την τελευταία εβδομάδα, ακόμα και την Κυριακή των εκλογών, τι θα ψηφίσει...
«Το επίπεδο των δημοσκοπήσεων στην Ελλάδα είναι εξαιρετικό, πολύ υψηλό συγκρινόμενο με τα στάνταρτ της Ευρώπης», λέει στην «Ε» και ο διευθύνων σύμβουλος της ALCO Κ. Παναγόπουλος, διευκρινίζοντας ότι αναφέρεται στο μέσο επίπεδο του κλάδου «καθώς υπάρχουν και εξαιρέσεις». Ο κ. Παναγόπουλος υποστηρίζει ότι η κρίση κατέστησε παρελθόν τα προηγούμενα μοντέλα ανάλυσης συμπεριφοράς της ελληνικής κοινής γνώμης που είναι πολύ σημαντικά για την επιστήμη της στατιστικής, αλλά και ότι είναι πολύ νωρίς για να δημιουργήσουν οι εταιρείες τα νέα μοντέλα ανάλυσης, αν και αυτά αναζητούν.
Διάλυση μοντέλου
Ο κ. Παναγόπουλος υποστηρίζει πάντως ότι παρά τις μεγάλες αλλαγές που επέφερε η κρίση στην ελληνική κοινωνία και παρά τη διάλυση του μοντέλου κόμματος - πολίτη, η αποτύπωση της πραγματικότητας από τις δημοσκοπήσεις είναι επί της ουσίας «εξαιρετικά ακριβής».
«Οι έρευνες στην Ελλάδα γίνονται με την παραδοχή ότι οι απαντήσεις είναι σε ποσοστό 95% ειλικρινείς. Προσωπικά δεν θεωρώ ότι υπάρχει συνειδητή προσπάθεια παραπλάνησης των δημοσκοπήσεων», συνεχίζει ο κ. Παναγόπουλος, λέγοντας ότι από τα στοιχεία που ο ίδιος διαθέτει, ο αριθμός των ανθρώπων που δεν απαντούν στις μετρήσεις είναι λίγο μεγαλύτερος σε σχέση με το 2012, όχι πάντως τέτοιος που να δημιουργεί μεθοδολογικό πρόβλημα.
Στην ερώτηση αν θα διακινδύνευαν κάποια πρόβλεψη, κυρίως για τη μάχη των ευρωεκλογών, από όπου και θα εξαχθούν τα πολιτικά συμπεράσματα, αμφότεροι προτίμησαν να μη ρισκάρουν. Ο κ. Γεράκης σημείωσε ότι είναι η πρώτη φορά που μετριέται ένα πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα με δημοσκοπική επιρροή σαν αυτή του Ποταμιού, όπως είναι και η πρώτη φορά που μετρούν ένα κόμμα σαν τη Χρυσή Αυγή του οποίου ο πρόεδρος και κάποια στελέχη και βουλευτές είναι στη φυλακή, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει «κρυφή ψήφος». Με τη φράση-γρίφο «περιμένω καθαρά αποτελέσματα και στις 18 και στις 25 Μαΐου αλλά και δυσκολία των κομμάτων να τα αποτυπώσουν» απάντησε στο ίδιο ερώτημα ο κ. Παναγόπουλος.
Exit polls μόνο για Αθήνα και Αττική
Την πρώτη Κυριακή των αυτοδιοικητικών εκλογών, η συμφωνία ανάμεσα στα τηλεοπτικά κανάλια και τις εταιρείες δημοσκοπήσεων που θα συμμετέχουν στη διενέργεια και τη δημοσιοποίηση ενός κοινού exit poll, είναι να διεξαχθεί και να μεταδοθεί exit poll μόνο για την Περιφέρεια Αττικής και το Δήμο Αθηναίων. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο τηλεοπτικός σταθμός ALPHA έχει ζητήσει να μεταδώσει άλλο ένα exit poll για τη μάχη στο Δήμο Πειραιά.
Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη Κυριακή των εκλογών, όπου παράλληλα με τις δημοτικές και περιφερειακές θα διεξαχθούν και οι ευρωεκλογές, το κοινό exit poll που θα μεταδοθεί θα αφορά το Δήμο Αθηναίων, την Περιφέρεια Αττικής, το Δήμο Πειραιά (μόνο για τον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA ) και φυσικά τις ευρωεκλογές.