Ο Σαίξπηρ και τα περιοδικά μόδας

Τα σονέτα του Σαίξπηρ, λόγω του πλούτου των στίχων, της μουσικότητας και της πρωτοτυπίας τους, θεωρούνται μετά το Ασμα Ασμάτων η ωραιότερη ερωτική ποίηση όλων των εποχών (Στυλιανός Αλεξίου, στο Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Τα σονέτα » -εισαγωγή-επιλογή-μετάφραση, εκδόσεις Στιγμή)· ταυτόχρονα, σύμφωνα με τον ίδιο φιλόλογο, «είναι και μια ποίηση φιλοσοφική, που προαναγγέλλει νεώτερα ρεύματα και αποτελεί βαθύτατη μύηση στη Ζωή και στον Χρόνο»...


Σε ό,τι αφορά το πρώτο σκέλος δεν είμαι σίγουρος εάν συμφωνώ ή διαφωνώ· για το δεύτερο ας μας μιλήσει καλύτερα ο ίδιος ο δραματουργός με λίγους στίχους από την Τρικυμία του: «Αυτά που είδατε όλα πνεύματα ήταν/ και σκόρπισαν στον αέρα, αέρας γίναν·/ κι όπως αυτή η πλαστή οπτασία η ανυπόστατη,/ έτσι κι οι πύργοι που ώς τα νέφη φτάνουν, τα παλάτια,/ ναι, μ’ ό,τι κλείνει εντός του θα χαθεί/ όπως το θέαμα τούτο· δεν θ’ αφήσει ούτε ίχνος./ Είμαστε από την ύλη των ονείρων πλασμένοι και τη ζωή μας την κυκλώνει ο ύπνος».

Να κι ο φυσικός νόμος, ο αδυσώπητος χρόνος (LX): «Τα παιδικά τα χρόνια, σ’ ένα φως λουσμένα,/ έρπουν αργά στην ωριμότητα, και τότε/ έκλειψη σκοτεινή το φέγγος τους σκεπάζει». Και σχολιάζει ο άξιος φιλόλογος: «Στα περισσότερα σονέτα κατορθώνει ο Σαίξπηρ να συλλάβει και να εκφράσει αυτή την αίσθηση της μεταβολής, την αδιάκοπη ροή που βρίσκεται κάτω από τη φαινομενική σταθερότητα, το χρονικό, ρευστό και φευγαλέο στοιχείο της ύπαρξης, μιας ύπαρξης που δεν είναι παρά σειρά από εναλλασσόμενες εικόνες».

Πώς να το κάνουμε -περνάει γρήγορα ο καιρός, η ομορφιά φθείρεται, αναπότρεπτα, παρ’ όλα αυτά τη ζωή μας την κυκλώνει ο ύπνος, αφού είμαστε από την ύλη των ονείρων πλασμένοι... Η τέχνη εναντιώνεται στο φευγαλέον αλλά και η προσπάθεια που κάνουμε όλοι μας να πλάσουμε την κοσμοεικόνα μας για να δώσουμε ένα νόημα στην ταχύτητα του ημερολογιακού χρόνου· λαγός αυτός, χελώνες εμείς, αλλά όλα τσουλάνε...

Ο σιωπηλός έρωτας «μπορεί και με τα μάτια να ακούει» -κορμί και σκέψη, νύχτα και μέρα, αναπαμό δεν έχουν (Σολωμός: τα σπλάχνα και η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζουν).

Και κάτι πιο «πεζό» από τον επιμελητή-μεταφραστή: «Κράτησα την παραδοσιακή ελληνική ορθογραφία του ονόματος Σαίξπηρ (Shakespeare) πιστεύοντας ότι η δήθεν απλοποίηση Σέξπιρ, Μποντλέρ, Κιτς(!), Ντεμπισί κτλ. προκαλεί σύγχυση και εμποδίζει την αναγνώριση των ονομάτων στα Λεξικά και στις ξένες γλώσσες.

Η ορθογραφική αυτή ισοπέδωση και η αχρήστευση των σημείων προφοράς και εθνικού χαρακτήρα των ονομάτων φαίνεται κατάλληλη για αναγνώστες περιοδικών μόδας, για τους οποίους όλα αυτά είναι άναρθροι φθόγγοι και όχι ονόματα συγκεκριμένων προσώπων».

Μάλιστα. Τέτοια ώρα τέτοια λόγια. Να φταίνε οι αναγνώστες ή η αλλοπρόσαλλη εθνική πολιτική για την ελληνική γλώσσα, την οποία μάλιστα επιβάλλουν με το «έτσι γουστάρουμε και αυτό αποφασίζουμε» οι εθνικοί ταγοί, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τη ζεστή, ρέουσα, ζωντανή ομιλούμενη γλώσσα;

Είναι, όμως, βαθύ πλέον καλοκαίρι και δεν ταιριάζουν τέτοιες ανησυχίες. Τα σονέτα πάντως του Σαίξπηρ ερωτικότατα...

efsyn