Οι κάλπες ανοίγουν στην Βρετανία στις 7 το πρωί της Πέμπτης, και απ’ ότι φαίνεται το αποτέλεσμα δεν θα είναι γνωστό μέχρι να μετρηθούν τα ψηφοδέλτια και στα πιο απόμερα εκλογικά κέντρα, ξημερώματα Παρασκευής. Διότι παρά τις ενδείξεις ότι η παραμονή στην ΕΕ κέρδισε έδαφος την τελευταία βδομάδα, οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να είναι στο 50/50.
Αυτό δείχνει και... η απελπισμένη έκκληση του πρωθυπουργού Κάμερον στους ψηφοφόρους να υποστηρίξουν Bremain, την παραμονή στην ΕΕ, μόλις δύο μέρες πριν το δημοψήφισμα.
Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων, σύμφωνα με το «Poll of Polls» των Financial Times δείχνει 45% Brexit και 44% Bremain. Βέβαια, οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω στις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές στην Βρετανία και το προηγούμενο παρόμοιο δημοψήφισμα του 1975 δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέτρο σύγκρισης.
Οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν μεγάλο προβάδισμα του Bremain είναι σχεδόν αποκλειστικά της εταιρείας ORB: βασίζονται σε μικρότερο αριθμό ερωτηθέντων και δείχνουν το ποσοστό των αναποφάσιστων πολύ μικρότερο απ’ ότι οι άλλες. Μάλλον έχει δίκιο ο καθηγητής Τζον Κέρτις του πανεπιστημίου του Strathclyde, ένας από τους σημαντικότερους εμπειρογνώμονες δημοσκοπήσεων, ο οποίος δήλωσε χθες στην Independent ότι το αποτέλεσμα δεν είναι προβλέψιμο.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι πολλοί πολίτες της Ευρώπης έχουν απογοητευτεί με την ΕΕ. Δημοσκόπηση του αμερικανικού Pew Research Center πριν λίγες βδομάδες έδειξε ότι, κατά μέσο όρο, σχεδόν οι μισοί πολίτες σε 10 κράτη της ΕΕ είχαν αρνητική γνώμη για την Ένωση. Στην Βρετανία 48% των πολιτών είχαν αρνητική γνώμη και 44% θετική. Στην Ελλάδα το 71% των ερωτηθέντων είχε αρνητική γνώμη.
Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα στην Βρετανία, οι οιωνοί για το μέλλον μιας ΕΕ απαξιωμένης από τους μισούς πολίτες της δεν μπορούν να είναι καλοί. Σήμερα η οικονομική και πολιτική κατάσταση της Ένωσης θυμίζει τον Τιτανικό. Το «παγόβουνο» της οικονομικής και πολιτικής κρίσης έχει δημιουργήσει ένα σοβαρό ρήγμα.
Όμως οι καπετάνιοι του ευρωπαϊκού «Τιτανικού» συμβουλεύουν τους Βρετανούς να παραμείνουν στο κατασκεύασμα που αργά αλλά σταθερά αποσυντίθεται. Τους παροτρύνουν να μη χρησιμοποιήσουν το δημοψήφισμα ως σωσίβια λέμβο, γιατί το πλοίο μπορεί να επισκευαστεί. Βέβαια, όσοι προσφέρουν τέτοιες συμβουλές ετοιμάζουν τα δικά τους διεθνή χρηματοπιστωτικά μέσα διάσωσης για κάθε ενδεχόμενο.
Όλες οι μεγάλες τράπεζες και επενδυτικοί οίκοι θα έχουν το προσωπικό τους σε standby από το βράδυ της Πέμπτης, είτε για να επωφεληθούν άμεσα από την άνοδο των αγορών που αναμένεται να ακολουθήσει ένα Bremain, είτε για να χειραγωγήσουν τις επιπτώσεις ενός Brexit. Καθότι το κλίμα ευφορίας που παρατηρήθηκε στις αγορές τη Δευτέρα, όταν οι δείκτες των μεγάλων ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων ανέβηκαν κατά περίπου 3%, εξανεμίστηκε αρκετά σύντομα, προετοιμασίες για σορταρίσματα των αγορών σε περίπτωση Brexit μάλλον πρέπει να είναι ήδη στα σκαριά.
Σήμερα τα πούλμαν των πολιτικών διασχίζουν την Βρετανία πυρετωδώς σε μια τελευταία προσπάθεια να πείσουν τους ψηφοφόρους. Βέβαια κανείς τους δεν θα αναφέρει ότι η ετήσια «πλημμύρα» μεταναστών που επικαλείται ο Νάιτζελ Φάρατζ αποτελεί μόνο 0,6% του εργατικού δυναμικού της Βρετανίας. Ούτε ότι τα μέτρα λιτότητας στην Βρετανία και αλλού ωχριούν μπροστά στα δισεκατομμύρια που η ΕΕ παραχωρεί στις τράπεζες ή καταβάλει στους ιδιοκτήτες καλλιεργήσιμης (αλλά ακαλλιέργητης) γης. Και με παρόμοια ανειλικρίνεια οι πολιτικοί θα αντιμετωπίσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, όποιο και να είναι.
* Ο Μιχάλης Γιαννεσκής είναι Επίτιμος Καθηγητής του University College London και Ομότιμος Καθηγητής του King's College London. Zει στην Αγγλία τα τελευταία 45 χρόνια.
tvxs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου