Πως εκλέγονται οι βουλευτές; Ο εκλογικός νόμος ισχύει για το σύνολο των 300 ή για τους 250; Τι κάνει ο σημερινός εκλογικός νόμος και τι θα έκανε η απλή αναλογική; Να λύσουμε πρώτα τα υποθετικά:
Στην περίπτωση της απλής αναλογικής, με ή χωρίς όριο εισόδου στη Βουλή (σήμερα είναι 3%) κάθε κόμμα εκλέγει τόσους βουλευτές όσους χωράει το εκλογικό μέτρο στον αριθμό των ψηφοδελτίων που έλαβε. Πως βγαίνει το εκλογικό μέτρο; Το εκλογικό μέτρο (με... το σύστημα της απλής αναλογικής μια και η Ελλάδα θα θεωρείται ενιαία περιφέρεια) είναι το πηλίκο της διαίρεσης των εγκύρων ψηφοδελτίων με τον αριθμό των εδρών της Βουλής, δηλαδή το 300. Άρα, υποθέτοντας ότι 6.500.000 είναι τα έγκυρα ψηφοδέλτια δια 300, έχουμε το εκλογικό μέτρο που είναι 21.666 ψήφοι. Αν ένα κόμμα, το Α, έχει λάβει 300.000 χιλιάδες ψήφους (300.000 : 21.666 = 13,8) εκλέγει 14 βουλευτές. Ένα άλλο κόμμα, το Β, που έλαβε 1.255.700 ψήφους, εκλέγει (1.255.000 : 21.666 = 57,9) 58 βουλευτές, κ.λ.π. Απλό. Αλλά δεν ισχύει ως σύστημα, οπότε ας προσεγγίσουμε την πραγματικότητα.
Με όριο εισόδου 3%
Αυτομάτως με απλή ή χωρίς απλή αναλογική μένουν εκτός Βουλής, άρα δεν μετέχουν στην κατανομή των εδρών, όλα τα κόμματα που δεν θα φθάσουν το 3%, είτε πάρουν 0,36% είτε πάρουν 2,98%. Υποθέτοντας ότι έχουμε απλή αναλογική με όριο εισόδου στη Βουλή (για να αντιστοιχίσουμε τα πράγματα με το προηγούμενο παράδειγμα) κάνουμε την κατανομή των εδρών για τα ίδια κόμματα που αναφέραμε πριν, το Α με τις 300 χιλ. ψήφους και το Β με το1 εκ. 255 χιλ. ψήφους. Κάτι αλλάζει εδώ. Το εκλογικό μέτρο είναι διαφορετικό, αφού ο υπολογισμός γίνεται επί των εγκύρων ψηφοδελτίων που μετέχουν στη διαδικασία κατανομής των εδρών, δηλαδή μεταξύ των κομμάτων που έπιασαν το όριο του 3%. Εξαιρείται ο αριθμός των ψήφων όλων εκείνων που δεν έπιασαν το όριο εισόδου στη Βουλή. Τώρα λοιπόν ο αριθμός των εγκύρων από 6.500.000 που ήτνα πριν, γίνεται π.χ. 5.700.000 και το εκλογικό μέτρο από 21.666 ψήφοι μεταβάλλεται σε (5.700.000 : 300 = 19.000) 19.000 ψήφους. Έτσι το κόμμα που συγκέντρωσε 300.000 ψήφους (300.000 : 19.000 = 15,8) εκλέγει 16 βουλευτές και το κόμμα που συγκέντρωσε 1.255.000 ψήφους (1.255.000 : 19.000 = 65,8) εκλέγει 66 βουλευτές.Με όριο εισόδου 3% και μπόνους, δηλαδή το εκλογικό σύστημα που ισχύει σήμερα
Τι γίνεται και πως λειτουργεί το «σύστημα απλής αναλογικής» που ισχύει, με το «μπόνους» των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα; Η αριθμητική πράξη παραμένει η ίδια. Μόνο που η διαίρεση δεν γίνεται με τον αριθμό των εγκύρων ψηφοδελτίων δια του 300 που είναι οι έδρες της Βουλής, αλλά δια του 250. Κι αυτό διότι οι 50 έδρες είναι εκτός υπολογισμών αφού πηγαίνουν αυτομάτως ως «δώρο» στο πρώτο κόμμα προκειμένου να διευκολυνθεί σύμφωνα με το νομοθέτη ο σχηματισμός κυβέρνησης. Πρόκειται για το γνωστό νόμο Παυλόπουλου (ν.3636/2008) που αποτελεί τροποποίηση του ήδη υπάρχοντος εκλογικού νόμου Σκανδαλίδη (ν.3231/2004) μόνο που ο νόμος Σκανδαλίδη έδινε μπόνους 40 εδρών στο πρώτο κόμμα ενώ ο νόμος Παυλόπουλου ανέβασε το μπόνους στις 50 έδρες. Το κόμμα που κυρίως πλήττεται από την εφαρμογή αυτού του νόμου είναι το δεύτερο, ενώ από τα υπόλοιπα που μπαίνουν στη Βουλή αφαιρούνται αναλογικά λιγότερες έδρες.
Το εκλογικό μέτρο προκύπτει από τη διαίρεση των εγκύρων που μετέχουν στην κατανομή (το σύνολο δηλαδή των ψήφων των κομμάτων που ξεπέρασαν το 3%) δια του 250 που είναι οι προς κατανομή έδρες. Ας το δούμε με πραγματικούς αριθμούς. Στις βουλευτικές εκλογές Ιουνίου 2012 τα έγκυρα ψηφοδέλτια ήταν 6.155.464. Διαιρούμενο αυτό δια του 300 που είναι οι έδρες της Βουλής δίνει τον αριθμό 20.518 που θα ήταν το εκλογικό μέτρο αν 1) είχαμε απλή αναλογική χωρίς όριο εισόδου και 2) δεν υπήρχε μόνους για το, πρώτο κόμμα.
Με το υπάρχον όμως εκλογικό σύστημα έχουμε και όριο εισόδου και μπόνους. Έτσι, η διαίρεση εξαγωγής του εκλογικού μέτρου γίνεται με βάση το άθροισμα των εγκύρων από τα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή (5.787.187 πάντα σύμφωνα με τα αποτελέσματα των βουλευτικών Ιουνίου 2012) δια του 250 που είναι οι κατανεμόμενες έδρες. Έτσι έχουμε 5.787.187 : 250 = 23.148 είναι το εκλογικό μέτρο. Τα αποτελέσματα του Ιουνίου 2012 τα ξέρουμε.
Να δούμε δύο πίνακες. Ο πίνακας 1 έχει τα αποτελέσματα με βάση τον υπάρχοντα νόμο.
Ο πίνακας 2 τα αποτελέσματα με βάση τη διαίρεση δια του 300, χωρίς δηλαδή το μπόνους για το πρώτο κόμμα. Διατηρεί όμως το όριο εισόδου 3%, άρα ως έγκυρα και στις δύο περιπτώσεις νοούνται τα ψηφοδέλτια των κομμάτων που έπιασαν το όριο του 3%, δηλαδή ο αριθμός 5.787.187
Πίνακας 1 (με κατανεμόμενες τις 250 έδρες)
Πατήστε πάνω για μεγέθυνση
Πατήστε πάνω για μεγέθυνση
Πρόκειται ακριβώς για τα αποτελέσματα του Ιουνίου 2012. Η μαθηματική πράξη που δίνει τον αριθμό των εδρών είναι: 250 (οι έδρες που κατανέμονται) επί τον αριθμό των ψήφων που έλαβε το κάθε κόμμα διά τον αριθμό των εγκύρων ψηφοδελτίων των κομμάτων που μπήκαν στη Βουλή. Για το ΠΑΣΟΚ π.χ. έχουμε 250 Χ 756.024 : 5.787.187 = 32,65, και με τη στρογγυλοποίηση 33 έδρες.
Πίνακας 2 (με κατανεμόμενες και τις 300 έδρες)
Πατήστε πάνω για μεγέθυνση
Πατήστε πάνω για μεγέθυνση
Πάλι θα έμπαιναν επτά κόμματα αφού δεν ξεπέρασε άλλο κόμμα το απαραίτητο 3% αλλά οι έδρες κατανέμονται διαφορετικά. Η μαθηματική πράξη που δίνει τον αριθμό των εδρών είναι σταθερή αλλά αντί για 250 ισχύει το 300 αφού κατανέμονται εξαρχής όλες οι έδρες μια και δεν υπάρχει πριμοδότηση του πρώτου κόμματος. Δηλαδή: 300 (οι έδρες που κατανέμονται) επί τον αριθιμό των ψήφων που έλαβε το κάθε κόμμα διά τον αριθμό των εγκύρων ψηφοδελτίων των κομμάτων που μπήκαν στη Βουλή.
Χρησιμοποιώντας το ίδιο κόμμα (ΠΑΣΟΚ) ως παράδειγμα όπως και προηγουμένως, θα είχαμε: 300 Χ 756.024 : 5.787.187 = 39,19 και με τη στρογγυλοποίηση 39 έδρες. Είναι προφανές ότι στην περίπτωση αυτή θα είχαμε απλή αναλογική, έστω με όριο εισόδου στη Βουλή. Δεν πριμοδοτείται κανένα κόμμα, δεν διευκολύνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης και ανατίθεται στα κόμματα το έργο ανεύρεσης λύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αριθμητικά πάντως ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ θα μπορούσαν και πάλι να σχηματίσουν κυβέρνηση αφού εκλέγουν 154 βουλευτές, πολύ λιγότερους βέβαια από τους 179 που είχαν το καλοκαίρι του 2012 με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο.
Παρατηρώντας τους δύο πίνακες βλέπουμε ότι το υπάρχον σύστημα με την κατανομή των 250 εδρών, αφαιρεί έδρες από όλους προκειμένου να σχηματιστεί το μπόνους των 50 για το πρώτο κόμμα. Η ΝΔ «χάνει» 16 έδρες (από τις 95 του πίνακα 2 παίρνει 79 στον πίνακα 1, αλλά εν τέλει της χαρίζονται οι 50 ως πρώτο κόμμα) και οι άλλοι χάνουν οριστικά : Ο ΣΥΡΙΖΑ 15 έδρες, το ΠΑΣΟΚ 6, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες 4, όσες και η Χρυσή Αυγή, η ΔΗΜΑΡ 3 και το ΚΚΕ δύο έδρες. Το σύνολο είναι 34 έδρες που μαζί με τις 16 που «χάνει» η ΝΔ σχηματίζουν τον αριθμό των 50 οι οποίες παραχωρούνται στο πρώτο κόμμα.
Τι γίνεται με την κατάκτηση της αυτοδυναμίας
Η αυτοδυναμία είναι συνάρτηση της δύναμης του πρώτου κόμματος και του αριθμού των κομμάτων μπαίνουν στη Βουλή. Όσο μικρότερη η διασπορά εδρών (των 250 που μοιράζονται) τόσο ευνοείται το πρώτο κόμμα να πάρει αυτοδυναμία. Και μάλιστα ανεξάρτητα από τη δύναμη του δεύτερου κόμματος. Παράδειγμα:
Αν μπουν έξι κόμματα στη Βουλή πιάνοντας το όριο του 3% οι έδρες μοιράζονται ως εξής:
Α κόμμα - 35,40% - έδρες 101
Β κόμμα - 30,70% - έδρες 88
Γ κόμμα - 8,05% - έδρες 23
Δ κόμμα - 5,60% - έδρες 16
Ε κόμμα - 4,15% - έδρες 12
Ζ κόμμα - 3,35% - έδρες 10
Σύνολο - 87,25% - εδρες 250
Άρα εκτός Βουλής μένουν κόμματα που συγκέντρωσαν το 12,75% των έγκυρων ψηφοδελτίων. Αυτά δεν υπολογίζονται στο σύνολο μια και η κατανομή των εδρών γίνεται μόνο στα κόμματα που έπιασαν το όριο του 3% και μπήκαν στη Βουλή. Έτσι, ως σύνολο για την κατανομή των 250 εδρών νοείται το 87,25% που συγκέντρωσαν τα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή. Εύλογα έχουμε μικρή διασπορά εδρών, με αποτέλεσμα να ευνοούνται τα δύο μεγαλύτερα κόμματα και κυρίως το πρώτο, αφού με το μπόνους των 50 εδρών σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η αριθμητική πράξη κατανομής των 250 εδρών (παίρνουμε ως παράδειγμα το ποσοτό του Α κόμματος) είναι : 250 Χ 35,40 : 87,25 = 101,43 και με τη στρογγυλοποίηση 101 έδρες. Σε αυτές προστίθεται το δώρο των 50 εδρών για πρώτο κόμμα και έτσι προκύπτει η αυτοδυναμία των 151 εδρών.
Να δούμε τώρα τι θα συμβεί αν τα δύο πρώτα κόμματα πάρουν τα ίδια ποσοστά, αλλά περάσουν το όριο του 3% και μπουν στη Βουλή περισσότερα κόμματα, π.χ. να έχουμε 8κομματική Βουλή και όχι 6κομματική όπως στο προηγούμενο παράδειγμα:
Α κόμμα - 35,40% - έδρες 94
Β κόμμα - 30,70% - έδρες 82
Γ κόμμα - 7,80% - έδρες 21
Δ κόμμα - 5,20% - έδρες 14
Ε κόμμα - 4,40% - έδρες 12
Ζ κόμμα - 4,00% - έδρες 10
Η κόμμα - 3,30% - έδρες 9
Θ κόμμα - 3,10% - έδρες 8
Σύνολο - 93,90% - έδρες 250
Στην περίπτωση αυτή βλέπουμε ότι αν και τα ποσοστά των δύο πρώτων είναι ίδια, οι βουλευτές που εκλέγουν είναι λιγότεροι κι αυτό διότι μετέχουν στην κατανομή των εδρών περισσότερα κόμματα αφού μπήκαν στη Βουλή οκτώ και όχι έξι κόμματα. Δεν προκύπτει λοιπόν αυτοδυναμία για το πρώτοκόμμα διότι τα έξι κόμματα που μπήκαν στη Βουλή εκτός των δύο πρώτων αθροίζουν 74 έδρες, ενώ στο προηγούμενο παράδειγμα τα τέσσερα κόμματα που μπαίνουν στη Βουλή εκτός των δύο πρώτων αθροίζουν 61 έδρες.
Παρατηρούμε ότι στην πρώτη περίπτωση έμειναν εκτός Βουλής 12,75% των εγκύρων ψηφοδελτίων, κόμματα δηλαδή που δεν συγκέντρωσαν το 3%. Στη δεύτερη περίπτωση το ποσοστό αυτό μειώνεται πολύ αφού μόνο 6,1% των εγκύρων μένει εκτός Βουλής. Έτσι ενώ στην πρώτη περίπτωση η αριθμητική πράξη γίνεται με το 87,25% των εγκύρων στη δεύτερη γίνεται με το 93,9%, αλλάζει δηλαδή ο παρονομαστής του κλάσματος ενώ ο αριθμητής μένει ίδιος, άρα το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό. Η αριθμητική πράξη κατανομής των 250 εδρών (παίρνουμε και πάλι ως παράδειγμα το ποσοτό του Α κόμματος) είναι : 250 Χ 35,40 : 93,90 = 94,25 και με τη στρογγυλοποίηση 94 έδρες. Εδώ δεν προστίθεται τίποτα. Δεν υπάρχει μπόνους για τον πρώτο και περνάει στην ευθύνη των κομμάτων ο σχηματισμός πολυκομματικής κυβέρνησης.
Έτσι έχουν τα πράγματα με το εκλογικό σύστημα, τόσο απλά και μαζί τόσο σύνθετα!
tvxs
Χρησιμοποιώντας το ίδιο κόμμα (ΠΑΣΟΚ) ως παράδειγμα όπως και προηγουμένως, θα είχαμε: 300 Χ 756.024 : 5.787.187 = 39,19 και με τη στρογγυλοποίηση 39 έδρες. Είναι προφανές ότι στην περίπτωση αυτή θα είχαμε απλή αναλογική, έστω με όριο εισόδου στη Βουλή. Δεν πριμοδοτείται κανένα κόμμα, δεν διευκολύνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης και ανατίθεται στα κόμματα το έργο ανεύρεσης λύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αριθμητικά πάντως ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ θα μπορούσαν και πάλι να σχηματίσουν κυβέρνηση αφού εκλέγουν 154 βουλευτές, πολύ λιγότερους βέβαια από τους 179 που είχαν το καλοκαίρι του 2012 με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο.
Παρατηρώντας τους δύο πίνακες βλέπουμε ότι το υπάρχον σύστημα με την κατανομή των 250 εδρών, αφαιρεί έδρες από όλους προκειμένου να σχηματιστεί το μπόνους των 50 για το πρώτο κόμμα. Η ΝΔ «χάνει» 16 έδρες (από τις 95 του πίνακα 2 παίρνει 79 στον πίνακα 1, αλλά εν τέλει της χαρίζονται οι 50 ως πρώτο κόμμα) και οι άλλοι χάνουν οριστικά : Ο ΣΥΡΙΖΑ 15 έδρες, το ΠΑΣΟΚ 6, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες 4, όσες και η Χρυσή Αυγή, η ΔΗΜΑΡ 3 και το ΚΚΕ δύο έδρες. Το σύνολο είναι 34 έδρες που μαζί με τις 16 που «χάνει» η ΝΔ σχηματίζουν τον αριθμό των 50 οι οποίες παραχωρούνται στο πρώτο κόμμα.
Τι γίνεται με την κατάκτηση της αυτοδυναμίας
Η αυτοδυναμία είναι συνάρτηση της δύναμης του πρώτου κόμματος και του αριθμού των κομμάτων μπαίνουν στη Βουλή. Όσο μικρότερη η διασπορά εδρών (των 250 που μοιράζονται) τόσο ευνοείται το πρώτο κόμμα να πάρει αυτοδυναμία. Και μάλιστα ανεξάρτητα από τη δύναμη του δεύτερου κόμματος. Παράδειγμα:
Αν μπουν έξι κόμματα στη Βουλή πιάνοντας το όριο του 3% οι έδρες μοιράζονται ως εξής:
Α κόμμα - 35,40% - έδρες 101
Β κόμμα - 30,70% - έδρες 88
Γ κόμμα - 8,05% - έδρες 23
Δ κόμμα - 5,60% - έδρες 16
Ε κόμμα - 4,15% - έδρες 12
Ζ κόμμα - 3,35% - έδρες 10
Σύνολο - 87,25% - εδρες 250
Άρα εκτός Βουλής μένουν κόμματα που συγκέντρωσαν το 12,75% των έγκυρων ψηφοδελτίων. Αυτά δεν υπολογίζονται στο σύνολο μια και η κατανομή των εδρών γίνεται μόνο στα κόμματα που έπιασαν το όριο του 3% και μπήκαν στη Βουλή. Έτσι, ως σύνολο για την κατανομή των 250 εδρών νοείται το 87,25% που συγκέντρωσαν τα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή. Εύλογα έχουμε μικρή διασπορά εδρών, με αποτέλεσμα να ευνοούνται τα δύο μεγαλύτερα κόμματα και κυρίως το πρώτο, αφού με το μπόνους των 50 εδρών σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η αριθμητική πράξη κατανομής των 250 εδρών (παίρνουμε ως παράδειγμα το ποσοτό του Α κόμματος) είναι : 250 Χ 35,40 : 87,25 = 101,43 και με τη στρογγυλοποίηση 101 έδρες. Σε αυτές προστίθεται το δώρο των 50 εδρών για πρώτο κόμμα και έτσι προκύπτει η αυτοδυναμία των 151 εδρών.
Να δούμε τώρα τι θα συμβεί αν τα δύο πρώτα κόμματα πάρουν τα ίδια ποσοστά, αλλά περάσουν το όριο του 3% και μπουν στη Βουλή περισσότερα κόμματα, π.χ. να έχουμε 8κομματική Βουλή και όχι 6κομματική όπως στο προηγούμενο παράδειγμα:
Α κόμμα - 35,40% - έδρες 94
Β κόμμα - 30,70% - έδρες 82
Γ κόμμα - 7,80% - έδρες 21
Δ κόμμα - 5,20% - έδρες 14
Ε κόμμα - 4,40% - έδρες 12
Ζ κόμμα - 4,00% - έδρες 10
Η κόμμα - 3,30% - έδρες 9
Θ κόμμα - 3,10% - έδρες 8
Σύνολο - 93,90% - έδρες 250
Στην περίπτωση αυτή βλέπουμε ότι αν και τα ποσοστά των δύο πρώτων είναι ίδια, οι βουλευτές που εκλέγουν είναι λιγότεροι κι αυτό διότι μετέχουν στην κατανομή των εδρών περισσότερα κόμματα αφού μπήκαν στη Βουλή οκτώ και όχι έξι κόμματα. Δεν προκύπτει λοιπόν αυτοδυναμία για το πρώτοκόμμα διότι τα έξι κόμματα που μπήκαν στη Βουλή εκτός των δύο πρώτων αθροίζουν 74 έδρες, ενώ στο προηγούμενο παράδειγμα τα τέσσερα κόμματα που μπαίνουν στη Βουλή εκτός των δύο πρώτων αθροίζουν 61 έδρες.
Παρατηρούμε ότι στην πρώτη περίπτωση έμειναν εκτός Βουλής 12,75% των εγκύρων ψηφοδελτίων, κόμματα δηλαδή που δεν συγκέντρωσαν το 3%. Στη δεύτερη περίπτωση το ποσοστό αυτό μειώνεται πολύ αφού μόνο 6,1% των εγκύρων μένει εκτός Βουλής. Έτσι ενώ στην πρώτη περίπτωση η αριθμητική πράξη γίνεται με το 87,25% των εγκύρων στη δεύτερη γίνεται με το 93,9%, αλλάζει δηλαδή ο παρονομαστής του κλάσματος ενώ ο αριθμητής μένει ίδιος, άρα το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό. Η αριθμητική πράξη κατανομής των 250 εδρών (παίρνουμε και πάλι ως παράδειγμα το ποσοτό του Α κόμματος) είναι : 250 Χ 35,40 : 93,90 = 94,25 και με τη στρογγυλοποίηση 94 έδρες. Εδώ δεν προστίθεται τίποτα. Δεν υπάρχει μπόνους για τον πρώτο και περνάει στην ευθύνη των κομμάτων ο σχηματισμός πολυκομματικής κυβέρνησης.
Έτσι έχουν τα πράγματα με το εκλογικό σύστημα, τόσο απλά και μαζί τόσο σύνθετα!
tvxs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου