Πνευματικές κακοήθειες

H γελοιογραφία Χαντζόπουλου που έφτασε ηλεκτρονικά στην "Αυγή"
Γράφει ο Ν. Χατζηνικολάου*

Ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά τους. Θεωρούσα και θεωρώ ότι ο γελοιογράφος Δημήτρης Χαντζόπουλος ασκεί εδώ και καιρό μια κριτική στην Αριστερά που κυριαρχείται από ασύδοτο μίσος...

Διάβασα, όπως κάνω πάντα, την «Καθημερινή» της Κυριακής (11.9.2016) το άρθρο του Τάκη Θεοδωρόπουλου «Πνευματικές μιλίτσιες», για το οποίο μερικοί φίλοι μού είχαν ήδη μιλήσει στο τηλέφωνο. Δεν θα αναφερθώ προσωπικά στον συγγραφέα του άρθρου, τον οποίο γνωρίζω καλά από το 1972 περίπου. Συμπέσαμε και στην οργάνωση Παρισιού του ΚΚΕ Εσωτερικού. Μερικές φορές διαβάζω και τα άρθρα που δημοσιεύει στην "Καθημερινή". Τι να πω; Θα είχε νόημα να απαντήσω; Ευγενικά, σαν να μην συμβαίνει τίποτα; Πώς θα μπορούσα να αγνοήσω το ήθος και τον.. σκοπό του κειμένου του; Με τον ίδιο τρόπο; Έτσι θα συνέβαλα κι εγώ στη διαιώνιση μιας ανεπίτρεπτης κατάστασης, όπου στις συζητήσεις πνευματικού, υποτίθεται, περιεχομένου η προσωπική διαβολή και οι υπαινιγμοί υποκαθιστούν τα επιχειρήματα. Λυπάμαι, αλλά μετά από ένα τέτοιο κείμενο η δυνατότητα διαλόγου, ακόμα και πολεμικής, ακυρώθηκε πριν καν ξεκινήσει. Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος ας συνεχίσει ανενόχλητος να διαβάλλει όποιον θέλει, κι εμένα προσωπικά.


Ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά τους. Θεωρούσα και θεωρώ ότι ο γελοιογράφος Δημήτρης Χαντζόπουλος ασκεί εδώ και καιρό μια κριτική στην Αριστερά που κυριαρχείται από ασύδοτο μίσος. Η σύγκριση του Αλέξη Τσίπρα με τον Κρόνο που καταβροχθίζει εκείνους που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ ή με πλανόδιο εμποράκο που εκμεταλλεύεται το δράμα των προσφύγων και των βουλευτών της συμπολίτευσης με «πρόβατα», αυτά τα αισθήματα προπαγανδίζει. Δημοσίευσα κατά συνέπεια στην «Αυγή» της 31 Ιουλίου 2016 ένα άρθρο με τίτλο: «Όταν το μίσος γίνεται εικόνα», όπου σχολίασα τέσσερα σκίτσα αναδημοσιεύοντάς τα. Παράλληλα, αναφέρθηκα στην ευστροφία και στο ταλέντο του. Τελείωνα γράφοντας ότι οι καλλιτεχνικές αρετές του δεν μπορούν να συμψηφιστούν με το μίσος που χαρακτηρίζει τις επιθέσεις του κατά της Αριστεράς. Κάπως έτσι. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να βρει και να διαβάσει το πλήρες κείμενο.

 Την Τετάρτη 3 Αυγούστου το μεσημέρι, έφθασε στην ηλεκτρονική διεύθυνση της "Αυγής" (editors@avgi.gr), "υπ’ όψιν κ. Κωστή Νικολακάκου και κ. Νίκου Χατζηνικολάου" ένα σκίτσο (εικόνα επάνω αριστερά). Ως "Θέμα" ("subject") είχε μπει "μία απάντηση στον κ. Χατζηνικολάου από Δ. Χαντζόπουλο".
Η «απάντηση» αυτή είχε εμφανή προσωπικό χαρακτήρα, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς. Πράγμα που υπογραμμίστηκε κι απ’ το γεγονός ότι ο Δ. Χαντζόπουλος δεν ζήτησε από τη διεύθυνση της «Αυγής» να δημοσιεύσει το σκίτσο του. Προτίμησε επίσης να μην αναφερθεί στην ουσία του θέματος και αντ’ αυτού έκανε μια γελοιογραφία με εμένα στο επίκεντρο, ενώ ταυτόχρονα με ευχαρίστησε «για τις κρίσεις μου» στα θέματα της ειδικότητάς μου. Έτσι, η κριτική που άσκησα, με αφετηρία τον τρόπο με τον οποίο επιτίθεται στους πολιτικούς του αντιπάλους, μετατράπηκε σε μονοδιάστατο εγκώμιο των καλλιτεχνικών αρετών του! Από 'κεί και πέρα, η δική μου μετατροπή σε μεγάλο ιεροεξεταστή ήταν μια έξυπνη ιδέα. Το ότι διάβαζα την «Αυγή» και όχι την «Καθημερινή» και ότι ο νους μου έχει ανάγκη «να ξεμουδιάσει από την ακινησία», ήταν κι αυτά ευρήματα εντός των κανόνων του παιχνιδιού. Αλλιώς γελοιογραφία δεν υπάρχει. Γιατί να θυμώσω ή να το πάρω άσχημα; Έτσι, όταν με ρώτησαν απ’ την «Αυγή», τρεις ώρες αργότερα, αν θέλω να γράψω κάτι που θα δημοσιευόταν μαζί με το σκίτσο, απάντησα ότι δεν έβλεπα τον λόγο αφού το σκίτσο δεν έθετε κάποια ζητήματα που χρειάζονταν απάντηση. Να απολογηθώ για την ακινησία του νου μου; Δεν θα είχε και τόσο νόημα.

Τα πράγματα έμειναν εκεί. Μερικές μέρες αργότερα κατάλαβα όμως πως όταν έχεις να κάνεις με κακοήθεις ανθρώπους είναι μεγάλη αυταπάτη να πιστεύεις ότι η ειλικρίνειά σου μπορεί να σε προστατέψει. Φίλες και φίλοι που είναι στο Facebook με ενημέρωσαν πως διάφοροι κατήγγειλαν την «Αυγή» για λογοκρισία! Και άλλα πολλά.

Σε αυτά προστέθηκε και ο Τάκης Θεοδωρόπουλος. Με όλο το πακέτο: Τσίρκας, Αυγέρης, Πάστερνακ, Μπουλγκάκοφ, η «Ελένη» του Νίκου Γκατζογιάννη, ο Δ. Δανίκας και ο «Ριζοσπάστης». 120 αράδες συνολικά. Θύτες και θύματα ανακατωμένα. Μετά ήρθε η σειρά μου. Θύτης βέβαια, αν και η καταγγελία δεν διατυπώνεται με σαφήνεια. Υπονοείται. Ακολούθησαν άλλα κατάπτυστα σχόλια και υπαινιγμοί για το πρόσωπό μου.

Να μείνουμε στην ουσία. Η κριτική στάση απέναντι στα πράγματα είναι μία από τις προϋποθέσεις για να υπάρξει πρόοδος σ’ έναν τόπο. Η υπερβολή του γελοιογράφου εκεί εντάσσεται. Είναι δημιουργική γιατί απελευθερώνει δυνάμεις, ανοίγοντας τα μάτια. Άλλο, φυσικά, κριτική και άλλο ύβρις. Κυρίως στα πνευματικά μας πράγματα οι προοπτικές δεν μπορεί να είναι ευοίωνες όταν οι προσβλητικοί υπαινιγμοί παίρνουν τη θέση τής κριτικής και ο υβριστής υποκαθιστά τον κριτικό. Το ζήτημα είναι πως η πνευματική ζωή δεν διεξάγεται σε στεγανά και η κοινωνική ζωή είναι ένα σύνολο αποτελούμενο από ανισομερή συγκοινωνούντα δοχεία. Στον αθλητισμό δεν επικρατεί ένα ανάλογο πνεύμα; Πώς θα ήταν δυνατό στον χώρο της πολιτικής τα πράγματα να είναι διαφορετικά; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο πώς αντιμετωπίζουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους, ο Τάκης Θεοδωρόπουλος και ο κ. Γιώργος Κουμουτσάκος;

Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει όμως ευθύνες που δεν έχουν άλλοι. Δεν είναι προς το συμφέρον της μακροπρόθεσμα να ασκεί κριτική στους αντιπάλους της υιοθετώντας κακοήθεις κατηγορίες και υποβιβάζοντάς τους προσωπικά.

Το βασικό όμως πρόβλημα, το πραγματικά μεγάλο ζητούμενο γι’ αυτήν, είναι να προσδιορίσει τη θέση της στο πολιτικό πεδίο, όχι επικοινωνιακά αλλά ουσιαστικά, υπό τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στη χώρα μας, με την παρουσία μιας ισχυρής δημοκρατικής Αριστεράς που έχει οριστικά γυρίσει σελίδα.


* Ο Ν. Χατζηνικολάου είναι ιστορικός της Τέχνης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
- πηγή: Αυγή