Γιατί ρετάρει η παγκόσμια οικονομία

Στην ετήσια σύνοδο κορυφής Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου - Παγκόσμιας Τράπεζας τον Οκτώβριο του 2013, ανακηρύχθηκε επισήμως η λήξη της κρίσης στην ευρωζώνη. Ένα χρόνο αργότερα, αντιλαμβανόμαστε ότι η αισιοδοξία ήταν ουτοπική, αναφέρουν οι Financial Times. Η φετινή Σύνοδος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας (10-12 Οκτ.) δεν πραγματοποιείται σε κλίμα ευφορίας, σημειώνει η Deutsche Welle.
                  Οι νέες διεθνείς εστίες κρίσης αλλά και οι νέοι κίνδυνοι στις χρηματαγορές δεν αφήνουν ...περιθώρια εφησυχασμού.
Βασικός λόγος του μάλλον υποτονικού κλίματος είναι ότι -με εξαίρεση τις ΗΠΑ που παρουσιάζει ανιμική ανάπτυξη- η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη εξασθενεί. Παράλληλα, η επιδημία του Έμπολα αλλά και πολλές διεθνείς εστίες κρίσης έρχονται να επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το ήδη τεταμένο κλίμα.
Όπως είπε την περασμένη Πέμπτη η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, σε ομιλία της ενώπιον φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Georgetown της Ουάσιγκτον:
«Έξι χρόνια μετά τη βαριά οικονομική κρίση, η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να παρουσιάζει αδυναμίες. Πολλές χώρες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της κρίσης. Τι εννοώ; Το υψηλό επίπεδο του ιδιωτικού αλλά και δημοσίου χρέους και η ανεργία. Επιπλέον διαφαίνονται μαύρα σύννεφα στον ορίζοντα».
Στην Ευρώπη το γερμανικό "θαύμα" φθίνει. Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε 4% τον Αύγουστο σε σχέση με τον Ιούλιο, όταν είχε αυξηθεί κατά 1,6%. Οι παραγγελίες στα γερμανικά εργοστάσια μειώθηκαν 5,7% τον Αύγουστο (η μεγαλύτερη μείωση από το 2009). Ο δείκτης PMI της εταιρείας Markit έδειξε ότι ο μεταποιητικός τομέας της Γερμανίας συρρικνώθηκε τον Σεπτέμβριο.
Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη στη Γερμανία, όπως μετράται από τον δείκτη Ifo, υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο 1,5 ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες του περιοδικού Spiegel (Σπίγκελ), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) θα αναθεωρήσει επί τα χείρω τις προβλέψεις του για τον ρυθμό ανάπτυξης της Γερμανίας - σε περίπου 1,5% φέτος και το 2015 από 1,9% και 1,7%, αντίστοιχα.
Σκιώδεις τράπεζες
Σύμφωνα με την Κρ. Λαγκάρντ, οι συγκρούσεις στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία μπορούν να προκαλέσουν αναταράξεις στις χρηματαγορές, με καταστροφικές συνέπειες στις τιμές των πρώτων υλών. Επιπλέον, όπως είπε, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και η εξάπλωση του ιού Έμπολα.
«Εάν όλοι όσοι μιλούν γι΄ αυτό δεν κάνουν κάτι, εάν δεν επιχειρήσουν να τον σταματήσουν βοηθώντας αυτές τις τρεις χώρες, τότε μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα, προκαλώντας σημαντικά ρίσκα».
Οι τραπεζικές τρύπες εξακολουθούν να προβληματίζουν. Αυτό που φαίνεται να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στο ΔΝΤ και που ασφαλώς αναμένεται να συζητηθεί στην επικείμενη Σύνοδο στην Ουάσιγκτον, είναι ο ρόλος των λεγόμενων «σκιωδών τραπεζών». Πρόκειται για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως επενδυτικά ή συνταξιοδοτικά ταμεία που ασχολούνται με πολλές κοινές τραπεζικές δραστηριότητες, τα οποία ωστόσο δεν ελέγχονται τόσο αυστηρά όσο οι συμβατικές τράπεζες.
Από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση πολλοί προειδοποιούν ότι λόγω της αυστηρής εποπτείας που ακολούθησε, πολλές ιδιωτικές τράπεζες μπορούν να στραφούν σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που υπάγονται σε λιγότερο αυστηρούς ελέγχους. Το φαινόμενο των «σκιωδών τραπεζών» παρατηρείται, σύμφωνα με το ΔΝΤ, περισσότερο στις ΗΠΑ, στη ζώνη του ευρώ και στη Μεγάλη Βρετανία. «Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα ο τομέας τους είναι πλέον μεγαλύτερος από το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα», είπε η Κρ. Λαγκάρντ.
Η νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών
Ανησυχία προκαλεί στο ΔΝΤ και η νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών στις βιομηχανικές χώρες. Την ώρα που οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, αρχίζουν να εγκαταλείπουν σταδιακά την χαλαρή νομισματική πολιτική των τελευταίων ετών, ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι προετοιμάζει το έδαφος για την αγορά τιτλοποιημένων δανείων χαμηλής φερεγγυότητας από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Με την Κίνα να "φρενάρει" γεμάτη με ένα βάρος χρέους άνω του 200% του ΑΕΠ και τράπεζες στο κόκκινο.
«Όλες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες των βιομηχανικών χωρών έκαναν χρήση αυτού του εργαλείου. Αλλά η νομισματική πολιτική δεν βοηθά από μόνη της. Είναι σαν να έχεις εξαιρετικούς αμυντικούς, αλλά δεν σκοράρεις».
Γι΄ αυτό και η ίδια ζητά από τις κυβερνήσεις να κινηθούν πλέον πιο αποφασιστικά, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση σε διαρθρωτικές αλλαγές στην παραγωγή και στην αγορά εργασίας, σε μια βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική αλλά και σε μεγαλύτερες δημόσιες επενδύσεις στις υποδομές.
Παρατεταμένη ύφεση με διαλείμμτα
“Στην ετήσια σύνοδο κορυφής Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου - Παγκόσμιας Τράπεζας τον Οκτώβριο του 2013, ανακηρύχθηκε επισήμως η λήξη της κρίσης στην ευρωζώνη. Ένα χρόνο αργότερα, αντιλαμβανόμαστε ότι η αισιοδοξία ήταν ουτοπική: βρισκόμαστε στο 7ο έτος μιας βαθιάς ύφεσης που αρνείται να λήξει. Το στοιχείο που προκάλεσε τη λήξη του Μεγάλου Κραχ ήταν η δημοσιονομική επέκταση για τη χρηματοδότηση της προετοιμασίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου - που δεν είναι καλό μοντέλο για μίμηση”, αναφέρει σχόλιο του Β. Μινχάου στην εφημερίδα Financial Times.
“Ως νομισματική ένωση που είναι ευχαριστημένη πορευόμενη χωρίς κεντρικό προϋπολογισμό ή μηχανισμό μεταφοράς χρηματοδότησης, η ευρωζώνη δεν έχει δική της δημοσιονομική παραγωγική δυνατότητα. Η Γερμανία έχει λίγη, αλλά δεν θέλει να τη χρησιμοποιήσει. Η Γαλλία και η Ιταλία δεν έχουν καθόλου, αλλά θα ήθελαν να έχουν να τη χρησιμοποιήσουν. Το τελικό ποσό αυτού του παραλογισμού είναι ένα νούμερο σχεδόν μηδενικό, που προκαλεί τεράστιες διαμάχες” και προσθέτει.
“Στην πραγματικότητα, δεν επρόκειτο για δύο συνεχόμενες υφέσεις, όπως στα τελευταία χρόνια ούτε στην ευρωζώνη βιώνουμε μια διπλή ύφεση, ούτε στην Ιταλία μια τριπλή. Επρόκειτο σε όλες τις περιπτώσεις για ενιαίες, μεγάλες υφέσεις, με διαλείμματα. Η ύφεση της ευρωζώνης ξεκίνησε το 2008. Εκείνο που ανακηρύχθηκε τελικά πέρσι, δεν ήταν παρά ένα από αυτά τα διαλείμματα”, σχολιάζει ο Μινχάου.
“Η Ιταλία και η Γαλλία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στους αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους, στο ορατό μέλλον. Δυστυχώς, η συζήτηση πηγαίνει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο μεγάλος φόβος στις Βρυξέλλες είναι ότι η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή ίσως δεν είναι αρκετά αυστηρή στην επιβολή των κανόνων περί ελλείμματος της συνθήκης του Μάαστριχτ”, καταλήγει.
Κ. Σαρ. - πηγή: Deutsche Welle, FT
enet